Anemia në fëmijëri

Dr. Zorica Martinoska Andonova
IPSH Citus, Shtip

|



Anemia ose pagjakësia është një rënie në vlerat e hemoglobinës me ose pa ulje të vlerave të eritrociteve (qelizat e kuqe të gjakut). Roli kryesor i eritrociteve dhe hemoglobinës është transporti i oksigjenit nga mushkëritë në të gjitha qelizat në trup. Mungesa e hemoglobinës dhe numri i pamjaftueshëm i eritrociteve do të rezultojë në furnizim të zvogëluar të qelizave me oksigjen dhe manifestimin e shenjave klinike të anemisë. Shumica e llojeve të anemisë janë të përkohshme dhe mund të korrigjohen lehtësisht, por disa lloje të anemisë mund të dëmtojnë seriozisht shëndetin dhe të çojnë në gjendje kërcënuese për jetën. Anemia tek fëmijët është një sëmundje shumë e zakonshme. Zakonisht ndodh në moshën nga 6 muaj deri në 2 vjeç.

Pse ndodh anemia?

Shumë lehtë mund të vijë deri te mungesa e hekurit tek fëmijët. Rezervat e hekurit pas lindjes janë të vogla dhe nevojat e foshnjës rriten me shpejtësi. Rezervat janë të vogla kur nëna ka qenë anemike gjatë shtatzënisë ose ka konsumuar ushqime të varfra me hekur ose ka pasur shtatzëni të shpeshta. Foshnjat e lindura para kohe kanë më pak rezerva hekuri. Anemia është më e theksuar tek fëmijët që ushqehen vetëm me qumësht. Qumështi i gjirit, ndryshe nga ai i lopës, është më i pasur me hekur. Megjithatë, nevojat e foshnjës për hekur nuk mund të kënaqen vetëm me qumësht, kështu që shtohen përgatesa të tjera ushqimore. Qumështi i lopës ka më pak hekur dhe kjo është një nga arsyet që nuk rekomandohet gjatë vitit të parë të jetës. Pas përfundimit të vitit të parë të jetës, anemia është për shkak të marrjes më të ulët të ushqimeve të pasura me hekur dhe shfrytëzimit të ulët të tij për shkak të çrregullimeve në tretje. Infeksionet gjithashtu ndikojnë negativisht në maturimin e eritrociteve, gjë që sjell në shfaqje të anemisë.

Llojet e anemisë

• Anemia sideropenike - anemia për shkak të mungesës së hekurit. Hekuri është i nevojshëm për krijimin e hemoglobinës. Kjo anemi ndodh si rezultat i kequshqyerjes dhe është lloji më i zakonshëm i anemisë që ndodh tek fëmijët.


• Anemia megaloblastike ose anemia pernicioze, ndodh për shkak të mungesës së vitaminës B12 dhe është më shpesh rezultat i pamundësisë së trupit për të përthithur vitaminën përmes zorrës së hollë, edhe pse merret në sasi të mjaftueshme përmes dietës. Kjo ndodh kryesisht në popullsinë e moshuar.


• Anemia hemolitike, eritrocitet kanë një defekt gjenetik që shkakton shkatërrimin e tyre të parakohshëm.


• Anemia e qelizave në formë drapri është një sëmundje e trashëguar në të cilën eritrocitet kanë formën e hënës ose draprit.

Si të njihet fëmija anemik?

Shumica e simptomave të anemisë janë të papërcaktuara, vetëm një pjesë e vogël e tyre shoqërohen me lloje të caktuara të anemisë. Anemia është shpeshherë një simptomë që shoqëron sëmundje të tjera, kryesisht kronike. Simptomat më të zakonshme të anemisë janë:

• Lëkura e zbehtë ose mukoza e dukshme


• Mungesa e energjisë, lodhje ose mungesë përqendrimi


• Dhimbje koke dhe marramendje


• Imunitet i zvogëluar dhe prirje ndaj infeksioneve


• Rrahje e parregullt e zemrës (takikardi)


• Shkurtesa e frymëmarrjes


• Zverdhje e lëkurës dhe të bardhëve të syve


• Zgjerimi i mëlçisë dhe shpretkës


• Vonesë në rritje dhe zhvillim

Të gjitha këto simptoma mund të jenë manifestim i një sëmundjeje tjetër, prandaj është shumë e rëndësishme të shqyrtohen mirë analizat për të përcaktuar diagnozën e saktë.

Si diagnostikohet anemia?

Anemia zakonisht diagnostikohet përmes testit të gjakut, që tregon vlera të reduktuara të hemoglobinës dhe një numër të reduktuar ose normal të qelizave të kuqe të gjakut. Procedura të tjera diagnostikuese për përcaktimin e llojit të anemisë janë:

• Historia e plotë mjekësore dhe ekzaminimi fizik


• Pasqyra diferenciale e gjakut, analiza citomorfologjike e mostrës periferike dhe numri i retikulociteve


• Përcaktimi i hekurit të serumit dhe rezervave të tij, B12, folatet, vlerat e bilirubinës, analizat hemoglobinologjike, enzimologjike dhe analiza të tjera laboratorike në varësi të pasqyrës klinike


• Aspirimi dhe biopsia e palcës së eshtrave

Sipas kritereve të Organizatës Botërore të Shëndetit, anemia konsiderohet si përqendrim i zvogëluar i hemoglobinës në gjak nën 110g/1 për fëmijët nga gjashtë muaj deri në vitin e pestë të jetës, nën 115g/1 nga pesë deri në dymbëdhjetë vjeç dhe nën 120g/1 për fëmijët e moshës dymbëdhjetë deri në pesëmbëdhjetë vjeç.

Trajtimi i anemisë

Trajtimi i anemisë në moshën fëmijërore është i ndryshëm në varësi të llojit të anemisë së diagnostikuar dhe mund të përbëhet nga:

• Terapia me përgatesë të hekurit, vitamina dhe ndryshimi i dietës tek anemia nga mungesa e lëndëve ushqyese (marrja e produkteve të pasura me hekur, si mish dhe perime, në kombinim me produktet e pasura me vitaminë C)


• Trajtimi i sëmundjes themelore që ka çuar në anemi


• Transfuzioni i eritrociteve nëse është e nevojshme


• Transplantimi i palcës së eshtrave (në rast të pamjaftueshmërisë së palcës së eshtrave)

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.6-7 të botimit elektronik të revistës BETTY (SHKURT 2020).