D-manoza për trajtimin dhe parandalimin e infeksioneve të traktit urinar te fëmijët

mr. sc. dr. Gabriela Tavçioska
Specialiste pediatre
SPITALI I PËRGJITHSHËM BORKA TALESKI - PRILEP

|



Infeksionet e traktit urinar ose infeksionet urinare janë një problem i zakonshëm në fëmijëri, që mund të marrin rrjedhë beninje me një përgjigje të mirë ndaj terapisë me antibiotikë, por gjithashtu ka të ngjarë të shoqërohen me dëmtime të konsiderueshme të anatomisë dhe funksionit të sistemit urinar. Trakti urinar ndahet në pjesën e sipërme (veshkat dhe uretrat) dhe të poshtme (fshikëza e urinës dhe uretra). Infeksioni i traktit urinar lokalizohet më shpesh në fshikëz (cistiti), por mund të ndodhë edhe në veshka (pielonefriti), i cili përbën një gjendje më serioze.

Në përgjithësi, infeksionet e traktit urinar në fëmijëri shkaktohen nga bakteret. Patogjenët bakterialë më të zakonshëm të zbuluar në traktin urogjenital janë Escherichia coli (53%), Enterobacteriaceae (35%), Proteus (15%), Klebisella (14%) dhe Provientia (4%). Infeksionet virale të fshikëzës janë më pak të zakonshme. Infeksionet mykotike ndodhin tek fëmijët me imunitet të dëmtuar.

Infeksionet e përsëritura mund të jenë një tregues i anomalive të traktit urinar. Simptomat më të zakonshme karakteristike të një infeksioni të traktit urinar janë dhimbja dhe djegia gjatë urinimit, urinimi i shpeshtë, urgjenca për të urinuar (ndjenja e një nevoje të madhe për të urinuar), humbja e kontrollit të paracaktuar të urinimit (p.sh. urinimi në shtrat), gjaku në urinë. Simptoma të papërcaktuara por të zakonshme janë temperatura, sidomos mbi 39° dhe dhimbjet e barkut. Foshnjat dhe fëmijët e vegjël rrallë zhvillojnë simptomat tipike të një infeksioni të traktit urinar. Ata mund të kenë temperaturë dhe ethe, pa simptoma të tjera. Mund të zgjohen nervozë, të kenë probleme me të ushqyerit, të vjellin ose të kryejnë më shpesh nevojën e madhe. Për fëmijët nën 2 vjeç, këto simptoma mund të jenë treguesi i vetëm i një infeksioni të traktit urinar. Për shkak të mospërcaktimit të simptomave tek foshnjat, diagnostikimi i infeksioneve të traktit urinar është më i vështirë. Një simptomë shoqëruese mund të jetë dhimbja e mesit. Prania e gjakut në urinë si dhe një histori familjare e infeksioneve të traktit urinar, sidomos tek vëllezërit dhe motrat, janë gjithashtu alarm që duhet të na tërheqë vëmendjen. Era dhe ngjyra e urinës (pa gjak) mund të ndryshojnë, por nuk janë kallëzues të besueshëm të infeksionit të traktit urinar.

Përveç të dhënave të historisë familjare dhe rezultateve të ekzaminimit fizik, për diagnozën e infeksionit të traktit urinar është e nevojshme të bëhet një ekzaminim i urinës dhe shënjuesve inflamatorë. Urinokultura është e domosdoshme për të vërtetuar diagnozën. Kultura gjithashtu siguron një shkak të saktë bakterial, si dhe një profil të ndjeshmërisë ndaj antibiotikëve për trajtimin e suksesshëm të infeksionit. Është e nevojshme të sigurohet një mostër e besueshme e urinës që do të testohet në kohë, në mënyrë që të shmangen rezultatet e rreme pozitive ose të rreme negative. Procedura diagnostikuese duhet të kryhet tek fëmijët nën 2 vjeç, tek fëmijët meshkuj, tek çdo fëmijë me pielonefrit dhe tek çdo fëmijë me më shumë se një infeksion të traktit urinar.

Faktorët e rrezikut që i bëjnë disa fëmijë të predispozuar ose të prirur ndaj infeksioneve të traktit urinar janë: gjinia mashkullore (veçanërisht foshnjat që nuk janë bërë synet), shprehitë e dobëta të tualetit (fëmijët duhet të nxiten të urinojnë çdo 2 deri në 3 orë) dhe higjiena e dobët tualetit (vajzat duhet të fshihen nga përpara prapa, për të shmangur bakteret nga jashtëqitja në hapjen e uretrës).

Trajtimi i një infeksioni të traktit urinar varet nga vendi i infeksionit, shkaku dhe gjendja e përgjithshme e fëmijës. Terapia me antibiotikë bazohet në profilin e ndjeshmërisë të nxjerrë nga rezultatet e urinokulturës. Cistiti zakonisht reagon mirë ndaj antibiotikëve oral. Pielonefriti mund të kërkojë shtrim në spital për administrim intravenoz të antibiotikëve, së bashku me hidratim adekuat, nëse shoqërohet me të vjella dhe dehidrim. Fëmijët me infeksione të përsëritura të traktit urinar ose me faktorë anatomikë dhe/ose funksionalë që krijojnë predispozita për infeksione të traktit urinar vendosen në terapi profilaktike. Në rast të kapsllëkut ose fshikëzës jofunksionale, kërkohet një qasje e përshtatshme diagnostikuese dhe terapeutike. Përveç antibiotikëve, probiotikët dhe shtesat dietike, të tilla si d-manoza, janë në dispozicion si terapi dhe masë paraprake. Terapia me antibiotikë, veçanërisht profilaksia afatgjatë me antibiotikë, shoqërohet me një rrezik të rezistencës bakteriale, shpenzime të mëdha dhe vizita të shpeshta te mjeku.

D-manoza është një sheqer i thjeshtë, që sipas përbërjes kimike është i ngjashëm me glukozën. Është një epimer C2 i glukozës dhe luan rol të rëndësishëm në metabolizëm, veçanërisht në glikolizën e disa proteinave. D-manoza prodhohet në trupin e njeriut në sasi shumë të vogla. Është i pranishëm në fruta, si boronicë, pjeshkë, portokall dhe mollë. Ushqimet e pasura me manozë kanë efekte antivirale, antibakteriale dhe anti-inflamatore. Pas gëlltitjes së d-manozës përmes aparatit tretës, ai përthithet shpejt, nuk shndërrohet lehtësisht në glikogjen si sheqernat e tjerë dhe hyn në qarkullimin e gjakut. Gjaku i pasur me d-manozë kalon nëpër veshka, pas çka urina e krijuar, kur kalon përmes traktit urinar, lë pas një shtresë të d-manozës. Kur E. coli uropatogjen është i pranishëm në traktin urinar, ai ngjitet në shtresën e d-manozës. Kur urinoni, d-manoza hiqet nga trakti urinar së bashku me bakteret e bashkëngjitura. D-manoza nuk vret bakteret, por i dëbon ato nga trupi përmes urinës. Gjysmë jeta e tij është rreth 4 orë dhe nuk ka të dhëna të besueshme për ndërveprimet me trajtime të tjera. Përdorimi i d-manozës pas terapisë me antibiotikë është veçanërisht i dobishëm, pasi ofron mbrojtje shtesë për traktin urinar.

Vendosja e një diagnoze të saktë, përveç zbulimit të bakterit që shkakton infeksionin dhe profilit të tij të ndjeshmërisë ndaj antibiotikëve, përfshin identifikimin e faktorëve të rrezikut anatomik ose funksional që mund ta predispozojnë fëmijën për një infeksion të traktit urinar. Një informacion i tillë është thelbësor për përcaktimin e rrezikut të infeksioneve të përsëritura të traktit urinar që mund të çojnë në plagë të veshkave dhe dështim eventual të veshkave (sëmundja e veshkave në fazën përfundimtare, që kërkon dializë ose transplantim të veshkave).

Shumica e fëmijëve me infeksion të traktit urinar mund të trajtohen nga pediatri i tyre. Në rast se preket funksioni i veshkave, duhet të këshillohet me një nefrolog pediatër. Nëse zbulohen probleme anatomike ose anomali të traktit urinar, fëmija duhet të udhëzohet te një urolog pediatër.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.25 të botimit elektronik të revistës BETTY (DHJETOR 2020).