Çfarë duhet të dimë për alergjitë

dr. Zorica Martinoska Andonova
IPSH CITUS - SHTIP

|



Çfarë është alergjia? Alergjia është mbindjeshmëria e trupit ndaj disa substancave që i marrim nga jashtë, ndërsa reaksioni alergjik është përgjigjja e sistemit imunitar të organizmit ndaj substancave alergjike të gëlltitura. Hyrja e një trupi të huaj (antigjen) sensibilizon (rëndon) trupin, e stimulon atë të prodhojë antitrupa dhe stimulon proceset imune qelizore, kështu që kur i njëjti antigjen rifutet në trup, në vend të një reaksioni mbrojtës, ndodh një reagim midis antigjenit dhe sistemi imunitar humoral dhe qelizor. Antitrupat përgjegjës për zhvillimin e reaksioneve alergjike i përkasin grupit të imunoglobulinave E (IgE). Kur IgE lidhet me mastocitet, lirohet histamina, e cila çon në rritjen e qarkullimit, zgjerimin e enëve të gjakut, tkurrjen e muskujve të lëmuar dhe shfaqjen e simptomave përkatëse.

Çfarë i shkakton alergjitë?

Reaksionet alergjike shkaktohen nga substanca në mjedisin tonë të afërt, të njohura si alergjenë. Alergjenët mund të jenë të ndryshëm, por më të zakonshmit janë: pluhuri dhe merimangat e shtëpisë, qimet dhe pendët e kafshëve, poleni i pemëve, bari dhe barërat e këqija, sporet e mykut, ushqime të caktuara (më së shpeshti proteinat e vezëve, qumështi, kikirikët, soja, gruri dhe peshku) barnat, helmet e artropodëve dhe insekteve e të tjera.

Disa reaksione alergjike mund të shkaktojnë shok anafilaktik dhe mund të jenë fatale te njerëzit me mbindjeshmëri.

Llojet e alergjive dhe manifestimi i tyre

Sëmundjet alergjike të organeve të frymëmarrjes:

• rinititi alergjik (i kohëpaskohshëm dhe i vazhdueshëm) i manifestuar me bllokim të hundës, rinorre, teshtitje dhe kruarje të hundës.


• astma bronkiale alergjike, që karakterizohet nga kolla e thatë irrituese, gulçimi, frymëmarrja e rënduar dhe mungesa e ajrit për shkak të spazmës së bronkeve, gjë që mund të çojë në mbytje dhe shtrëngim në gjoks.

Sëmundjet alergjike të aparatit të syrit:

• konjuktiviti alergjik, që më së shpeshti karakterizohet nga kruajtja dhe lotimi i syve

Sëmundjet alergjike të lëkurës:

• dermatiti atopik dhe i kontaktit, që karakterizohet nga puçrra, të shoqëruara nga kruajtje dhe skuqje në të gjithë trupin

Lloje të tjera të sëmundjeve alergjike:

• alergjia ndaj ushqimeve


• alergjia ndaj helmit të insekteve


• alergjia ndaj vaksinave dhe barnave

Diagnoza

Diagnoza e sëmundjeve alergjike bëhet në bazë të njohjes së simptomave të alergjisë. Parametrat kyçë që janë të rëndësishëm për diagnozën e sëmundjes janë historia mjekësore e marrë siç duhet, ekzaminimi fizik i kryer mirë sipas sistemeve, historia familjare dhe testet e alergjisë (testi i lëkurës dhe IgE totale në serum). Deklarata subjektive e pacientit luan rolin më të rëndësishëm në diagnostikimin e sëmundjeve alergjike). Duke qenë se pacienti shpeshherë nuk është në dijeni të shkaqeve dhe simptomave të jashtme të sëmundjes, mjeku, përmes pyetjeve të synuara dhe të mirëformuluara, mund të rrisë ndjeshëm vlerën diagnostike të deklaratave të pacientit dhe në atë drejtim të vazhdojë analizat shtesë diagnostikuese, për të arritur në një diagnozë përfundimtare.

Terapia

Shkenca moderne mjekësore po bën përpjekje të mëdha për të gjetur qasjen e duhur terapeutike kundër alergjive. Parametrat kryesorë për trajtimin e suksesshëm dhe pakësimin e simptomave të sëmundjes alergjike janë:

• Edukimi i pacientit,


• Shmangia e alergjenëve që tashmë dihet se shkaktojnë alergji,


• Terapia e duhur medikamentoze,

Në trajtimin e sëmundjeve alergjike përdoren grupe të ndryshme barnash:

• Antihistaminat (loratadine, desloratadine, cetirizine). Është e rëndësishme të theksohet se antihistaminat orale duhet të administrohen gjithmonë në stomak bosh. Prandaj, është më mirë të përdoren në mëngjes, pas zgjimit, duke pasur parasysh se një orë pas tabletës apo shurupit nuk duhet të hahet e as të pihet asgjë. Duke iu përmbajtur këtij rregulli, ne kemi një garanci se do të arrihet përqendrimi maksimal i mundshëm i antihistaminave në qarkullim.


• Kortikosteroidet,


• Dekongjestivët,


• Hormonet,


• Antikolinergjikët,


• Antileukotrienët,

Ka metoda në trajtim që mund të zbusin përgjigjen alergjike, të pakësojnë simptomat dhe në këtë mënyrë të ulin nevojën për barna antialergjike. Gjëja më e rëndësishme është të shmangni alergjenët dhe ekspozimin ndaj tyre. Mbroni mukozën e hundës dhe të syrit me kortikosteroide topike që spërkaten në hundë ose derdhen në sy. Nëse kjo nuk mjafton, përdorni edhe antihistaminat. Është e rëndësishme që trajtimi të fillojë në kohë dhe të zgjasë deri në përfundimin e veprimit të alergjenëve (trajtimi i alergjisë ndaj pjalmit duhet të fillojë të paktën 15 ditë para fillimit të pjalmimit dhe të zgjasë deri në fund të periudhës së pjalmimit).

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.16-17 të botimit elektronik të revistës BETTY (PRILL 2022).