HBP: Simptomat, diagnoza dhe trajtimi

|

dr. Ivica Stojanovski, specialist i urologjisë
dr. Lazar Ilievski, specialist i urologjisë
SPQ 8 SHTATORI



Simptomat e traktit të poshtëm urinar (STPU) është term që përdoret për të përshkruar një sërë simptomash që ndikojnë në kontrollin dhe cilësinë e urinimit. Simptomat e traktit të poshtëm urinar mund të paraqiten si te burrat ashtu edhe te gratë, megjithëse janë më të zakonshme te burrat dhe më të theksuara me plakjen. Vlerësohet se më shumë se 50% e burrave mbi moshën 50 vjeç vuajnë nga simptomat e traktit të poshtëm urinar.

Te burrat, shkaku më i zakonshëm i STPU-së është rritja beninje e prostatës, e cila pengon zbrazjen e fshikëzës. Rritja beninje e prostatës ndodh kur numri i qelizave të prostatës rritet, një çrregullim i quajtur hiperplazi beninje e prostatës (HBP). Çrregullimet e tjera që mund të shkaktojnë STPU-në përfshijnë dobësinë e muskulit detrusor ose hiperaktivitetin e detrusorit, ndezjen e prostatës (prostatiti), infeksionet e traktit urinar, kancerin e prostatës dhe sëmundjet neurologjike.

Në mjekësi përdoret gjerësisht shprehja se "të gjithë burrat preken nga hiperplazia beninje e prostatës nëse jetojnë mjaftueshëm gjatë", kjo ngase incidenca e HBP-së rritet me moshën. Një shkallë e caktuar e HBP-së është e pranishme në 80% të burrave mbi 40 vjeç, ndërsa kjo shifër rritet në 95% të burrave mbi 80 vjeç.

Nuk ka ende asnjë shpjegim të kënaqshëm për shfaqjen e HBP-së. Hormonet mashkullore mund të luajnë rol, por askush nuk e di nëse stimulojnë hiperplazinë apo thjesht ofrojnë një mjedis të favorshëm për zhvillimin e saj.

Më pak se gjysma e të gjithë burrave me HBP kanë simptoma që përfshijnë:

• urinim të ngadalshëm ose të vonuar


• curril të dobët


• zbrazje jo të plotë


• ndërprerje (ndërprerje të rreme gjatë zbrazjes së fshikëzës)


• pikim (pikim i urinës që zgjat disa sekonda në fund të urinimit dhe është shenjë se detrusori nuk mund të mbajë më currilin e fortë)


• nokturinë (duhet të urinoni 2 deri 3 herë gjatë natës)


• dizurinë (dhimbje gjatë urinimit)


• hematurinë (prania e gjakut në urinë)


• ngecje të urinës (mbajtje e urinës)


• urinim të ngutshëm (urinim i rëndë dhe i papritur)


• mosmbajtje (rrjedhje e pakontrolluar e urinës)

Diagnoza e HBP-së bazohet në një algoritëm specifik që përfshin:

• Pyetësorin ''International Prostate Symptom Score'' (IPSS), i cili është standard ndërkombëtar dhe është një mjet i dobishëm për vlerësimin dhe monitorimin e ndikimit të STPU-së në cilësinë e jetës te burrat. Ai bazohet në një sondazh të përgatitur nga AUA/EAU.


• Testet e gjakut

Testet rutinë të gjakut janë të dobishme si pjesë e vlerësimit fillestar, veçanërisht nëse ekziston një dyshim klinik për dëmtim të veshkave ose infeksion.

• Analiza e urinës është zakonisht një nga testet e para që bëhet, kryesisht për të dalluar simptomat e shkaktuara nga infeksionet e traktit të poshtëm urinar, por gjithashtu mund të ndihmojë në diagnostikimin e sëmundjeve që mund të japin hematurinë si simptomë (p.sh. gurët e fshikëzës) ose glikozurinë (p.sh. diabeti).


• Urinokultura është gjithashtu e dobishme për dallimin e infeksionit të pranishëm dhe për trajtimin e duhur me antibiogramë.


• Testi i antigjenit specifik të prostatës (PSA). Testi i gjakut për testimin e antigjenit specifik të prostatës (PSA) rekomandohet për të gjithë pacientët që dyshohet se kanë probleme të prostatës për diagnostikimin e kancerit të prostatës.


• Ekzaminimi digjital i rektumit (ekzaminimi i prostatës me gisht përmes zorrës së pasme) zbulon një prostatë të zmadhuar dhe të butë.


• Shkalla e rrjedhjes së urinës (Uroflow) mund të matet (te burrat me HBP, është më pak se 10 ml në sekondë).


• Matja e urinës së mbetur (sasia e urinës që mbetet në fshikëz pas urinimit) dhe madhësia e prostatës me ultrasonografi.


• Testi i presionit të urinës gjatë urinimit - mund të matet presioni i fshikëzës për të vërtetuar diagnozën ose për të gjetur bllokimin.


• Cistouretrogrami


• Cistoskopia - zgjimi i prostatës dhe fshikëzës.

Trajtimi

Trajtimi i HBP-së mund të ndahet në tre grupe

• Mbikëqyrja aktive


• Trajtimi me barna


• Trajtimi kirurgjik

ALFA-1-BLLOKUESIT: Terapia bashkëkohore për hiperplazinë beninje të prostatës përfshin përdorimin e një alfa-1-bllokuesi: tamsulozin. Këto barna mund të përdoren për të trajtuar hiperplazinë beninje të prostatës, duke qenë se shtendosin muskujt e qafës së fshikëzës dhe lehtësojnë urinimin.

Inhibitorët e alfa reduktazës 5: Dutasterid/Finasterid. Ky bar ul nivelin e hormonit në prostatë dhe kështu zvogëlon madhësinë e tij. Ai gjithashtu rrit shpejtësinë e rrjedhjes së urinës, duke zvogëluar simptomat e hiperplazisë beninje të prostatës. Ndonjëherë duhen gjashtë muaj për të arritur një përmirësim të madh. Megjithatë, efektet anësore të mundshme që lidhen me përdorimin e këtyre barnave përfshijnë uljen e dëshirës seksuale, impotencën dhe gjinekomastinë.

Inhibitorët e fosfodiesterazës 5

TRAJTIMI KIRURGJIK: Operacioni indikohet zakonisht për burrat me simptoma të mosmbajtjes, gjakut në urinë, moszbrazjes së plotë të urinës dhe infeksioneve të përsëritura të traktit urinar. Zgjedhja e operacionit të veçantë varet më shpesh nga ashpërsia e simptomave dhe madhësia dhe forma e gjëndrës së prostatës. Trajtimi kirurgjik përfshin:

• Heqjen transuretrale të prostatës (TURP)


• Incizionin transuretral të prostatës (TUIP)


• Ablacionin transuretral (TUAI)


• Kirurgjinë me laser (HoLEP)


• Prostatektominë e hapur

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.5-6 të botimit elektronik të revistës BETTY (NËNTORI 2020).