Polipoza e hundës

Prim. Spec. Dr. Maja Kirjas
Kirurg-Otorinolaringolog
Klinika e Otorinolaringologjisë
Qendra Klinike Shkup

|



Të dhënat anamnistike mbi frymëmarrjen e vështirësuar përmes hundës, me intensitete të ndryshme, të njëanshme ose të dyanshme, kokëdhimbjet e vazhdueshme, rritja e sekretimit të hundës, hipoosmia ose anosmia, janë tregues të polipozës së hundës ose pranisë së formacioneve polipoide në rajonin e sino-nazal.

Polipoza e hundës është një reaksion kronik inflamator ku përfshihet mukoza e hundës dhe sinuset paranazale. Krahas mendimit se polipet janë krijime beninje (fibroma, miksoma, adenoma), ekziston një numër i madh pacientësh me inflamacion hipertrofik të mukozës (rhinitis hypertophica polyposa) ose edemë inflamatore të saj. Polipoza e hundës konsiderohet si një formë e komplikuar e rinosinusitit, e cila mund të ekzistojë si sëmundje e izoluar ose e lidhur me astmën bronkiale, mbindjeshmërinë ndaj analgjezikëve antiinflamatorë josteroidalë, rinititin alergjik dhe çrregullimin e transportit mukociliar. Sëmundja haset rrallë tek fëmijët, përveç kur shoqëron ndonjë sëmundje sistemike,  si fibroza cistike ose mukoviscidoza (e cila është trashëgimi autosomale recesive)

Nëse ndahen në grupe, dallojmë midis polipeve etmoidale dhe atyre antrokoanale. Polipoza e hundës mund të shoqërojë shumë sëmundje, si rinititi alergjik tek fëmijët dhe të rriturit, astma tek të rriturit, fibroza cistike tek fëmijët dhe të rriturit, rinititi joalergjik, diskinezia parësore ciliare, intoleranca ndaj steroideve, rinosinusiti alergjik fungal.

Polipi është sakus edematoz (në dukje i zbehtë, i butë, i tejdukshëm, në formën e kalaveshit të rrushit, i pandjeshëm ndaj prekjes), i mbuluar me epitel normal të frymëmarrjes, i cili në të njëjtën kohë ka shumë pak nerva dhe furnizim të dobët me gjak. Përmban gjëndra që janë degjeneruar cistikisht, ndërsa vetë përmbajtja e polipit ka një numër të madh qelizash yndyrore të degranuluara dhe një përqendrim të lartë të histaminës (80 - 90%). Atë mund ta përkufizojmë si prani të formacioneve të shumëfishta, të dyanshme polipoide në rajonin sino-nazal.

Vendi i predispozuar për shfaqjen e formacioneve polipoide në rajonin sino-nazal është kompleksi ostiomeatal. Vendet më të zakonshme të shfaqjes së polipeve etmoidale janë: procesus uncinatus, bulla ethmoidalis dhe ana mediale e guaskës së mesme të hundës. Nga kjo sëmundje vuan rreth 2% e popullsisë së përgjithshme, me mbizotërim në popullsinë mashkullore në raport 2:1, ndërsa kulmi i kësaj sëmundjeje arrihet tek popullsia më e moshuar > 50 vjeç.

Simptomat fillestare të polipozës nazale (PN) janë kongjestioni i hundës dhe bllokimi i hundës në shkallë të ndryshme. Pacientët përjetojnë rinorre të tepruar, ku sekrecioni me kalimin e kohës bëhet më i trashë dhe ka pikim postnazal, ulje të ndjenjës së nuhatjes, hiposmi, anosmi, humbje të ndjenjës së shijes, dhimbje të fytyrës, teshtitje etj. Jo rrallëherë ndodh që masat polipoide të dalin jashtë hundës.

Baza për shfaqjen e polipozës së hundës është inflamacioni kronik. Rreth 90% e polipeve të hundës janë eozinofilike, ndërsa vetëm një përqindje e vogël (10%) janë polipe joeozinofilike, kurse si shkaktarë mund të ceken neutrofilet dhe limfocitet. Përkundër faktit se dominojnë eozinofilet, polipoza e hundës nuk duhet të konsiderohet kryesisht një sëmundje me natyrë alergjike.



Diagnostikimi

Anamneza e marrë mirë është e rëndësishme për përcaktimin e shkakut etiologjik të shfaqjes së tyre (e cila shpesh është idiopatike), rinoskopia e përparme, e cila realizohet tek polipoza masive ku endoskopia fiber-nazale nuk është e mundur (duke marrë kështu ekzaminim të saktë dhe të hollësishëm të zgavrave të hundës). Imazhet me rreze X kanë vetëm kuptim orientues, por të pamjaftueshëm. Nëse krahasojmë ekzaminimin endoskopik dhe radiografik, tregohet një mundësi e vogël e vlerësimit të saktë endomorfologjik të gjendjes së mukozës së sinuseve maksilare në bazë të rentgenogramit klasik.

Është e nevojshme të realizohet tomografia kompjuterike (CT), veçanërisht 3D, e cila jep një ide të qartë të strukturave anatomike, zgjatimin e mundshëm të polipeve dhe proceseve patologjike. Tomografia kompjuterike na ndihmon në përshkrimin e strukturave të kockave dhe indeve të buta (procesus uncinatus, kompleksi ostiomeatal, bula etmoidalis, korridori i mesëm i hundës, sinuset etmoidalе, sinuset frontale me kanalet nazofrontale, sinuset sfenoidale, septumi i hundës, koanat...)

Diagnostikimi diferencial është i nevojshëm për të përjashtuar dyshimet e tumoreve malinje, papilomës inverte dhe në fëmijëri - meningocelës. Verifikimi histopatologjik është i nevojshëm kur polipi hiqet për herë të parë ose kur është i njëanshëm.

Ndryshe nga polipet etmoidale, polipet antrokoanale janë formacione polipoide beninje që fillojnë nga antrumi maksilar dhe zgjerohen deri te koanat. Paraqitet pothuajse gjithmonë njëanshëm. Polipi antrokoanal (Killian) fillon nga mukoza e përflakur edematoze e antrumit maksilar dhe është i ndërtuar nga tre komponentë. Pjesa antrale është gjithmonë cistike dhe dy të tjerat janë gjithmonë solide. Kalon gjithnjë përmes ostiumit maksilar në korridorin e mesëm meatal ku shtrihet deri te nasofarinks/orofarinks. Pjesa cistike pothuajse gjithmonë vjen nga muri posterior, inferior, lateral dhe medial i antrumit maksilar dhe ngjitet me polipin solid me një pedikul në zgavrën e hundës. Ky lloj i polipeve përfaqëson 3 - 6% të të gjitha polipeve sino-nazale.



Etiologjia e saktë është e panjohur, por mendohet se shkaktar kryesor janë infeksionet. Tek 25% e PAK ka edhe diagnozë të rinosinusiti kronik, por lidhja ende nuk mund të vërtetohet. Krahasuar me polipet e tjera sino-nazale, këto polipe shfaqen tek pacientët joatopikë, tek popullata në dekadën e tretë deri në të pestë të jetës dhe popullata zakonisht mashkullore.

Klinikisht manifestohet me bllokim të hundës në shkallë të ndryshme, rinorre, gërhitje apo frymëmarrje përmes gojës, dhimbje koke, epistaksë, hiposmi, halitozë, dispne etj. Diagnostikimi është pothuajse identik me atë tek polipet etmoidale dhe përbëhet nga anamneza e marrë mirë, analiza bakteriologjike, rinoskopia e përparme, endoskopia fibro-nazale dhe imazhet CT, ku ka specifikim të njëanshëm të sinusit maksilar, duke vizualizuar masat nazofaringeale (masa e përcaktuar me densitetin e mukozës), e cila ka prejardhje nga sinusi maksilar me ostium maksilar të zgjeruar dhe pa shkatërrim të kockave. Emrin e ka marrë sipas rrugës përmes së cilës kalon, gjegjësisht përmes hapjes së pasme të koanave të hundës në epifaring.

Diagnostikimi diferencial është i nevojshëm për të përjashtuar angiofibromën juvenile, gliomën nazale, papilomën inverte, mukocelën, kistet retentive mukozale, limfomën, tumoret malinje nasofaringeale.

Polipet etmoidale janë kryesisht të një natyre alergjike, formacione të shumëfishta, në forma të kalaveshit të rrushit, me prejardhje nga labirinti etmoidal, vizualizohet lehtësisht me rinoskopi të përparme, më shpesh janë të dyanshme, shpesh të përsëritshme. Nga ana tjetër, polipet antrokoanale janë kryesisht të natyrës infektive, të njëanshme, kanë prejardhje nga antrumi maksilar, vizualizohen me rinoskopi të pasme dhe janë rrallë të përsëritshme.

Trajtimi i polipeve është me karakter kirurgjik: Caldwell-Luc, kirurgjia endoskopike funksionale e sinuseve - FEES, coblation - induksioni i termoterapisë me radiofrekuencë (RFTTI).

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.4-5 të botimit elektronik të revistës BETTY (PRILL 2021).