Osteoporoza është një sëmundje që i bën kockat të dobëta dhe të brishta, duke rritur në masë të madhe rrezikun e frakturave, edhe me një rënie ose goditje të vogël. Sëmundja nuk ka simptoma të dukshme, kështu që shumë njerëz nuk e dinë se kanë osteoporozë derisa të përjetojnë një frakturë. Frakturat mund të ndryshojnë jetën, duke shkaktuar dhimbje, paaftësi dhe humbje të pavarësisë. Prandaj, është e rëndësishme që osteoporoza të zbulohet herët dhe të trajtohet ose parandalohet në grupet e popullatës në rrezik. Kockat osteoporotike janë të ndjeshme ndaj frakturave edhe me një rënie të lehtë, goditje ose lëvizje të papritur.
Neglizhenca ose e ashtuquajtura inercia klinike është një arsye kryesore pse osteoporoza, pavarësisht nga pasojat e saj serioze, mbetet e paparandaluar, e padiagnostikuar dhe e patrajtuar.
• 3 nga 4 (75%) pacientë me diagnozë të hershme të osteoporozës pajtohen se ishte çelësi për parandalimin e një frakture tjetër*
• 4 nga 5 (80%) pacientë me diagnozë të vonë të osteoporozës do të dëshironin ta kishin trajtuar më herët, pasi besojnë se do të kishin përfituar prej saj*
Kush sëmuret?
Njerëzit e të dy gjinive, mbi një moshë të caktuar (gratë>50 vjeç, meshkuj>70 vjeç) sëmuren, por më shpesh gratë në menopauzë për shkak të uljes së nivelit të hormoneve seksuale që kanë rol mbrojtës.
• Mosha mbi 45 vjeç
• Ndërtimi i vogël dhe pesha e ulët trupore (BMI nën 19)
• Menopauza e hershme natyrale ose kirurgjikale (para 45 vjetësh)
• Aktivitet i dobët fizik
• Marrja e pamjaftueshme e kalciumit nëpërmjet ushqimit
• Marrja e pamjaftueshme e vitaminës D dhe ekspozimi i pamjaftueshëm në diell
• Disa sëmundje kronike si artriti reumatoid, diabeti, sëmundjet e gjëndrës tiroide ose paratiroide, koliti ulceroz, sëmundja e Crohn-it, sëmundjet malinje etj.
• Marrja e barnave të caktuara, të tilla si kortikosteroidet (më gjatë se 3 muaj), ilaqet kundër depresionit ose ilaçet për rregullimin e acidit në stomak
• Pirja e duhanit ose konsumimi i rregullt i alkoolit (më shumë se 3 gota në ditë)
Nëse keni të paktën 3 nga rreziqet e mësipërme, konsultohuni me mjekun tuaj për hetime të mëtejshme dhe zbulimin e osteoporozës.
Si diagnostikohet?
Në fillim, mjeku juaj duhet të bëjë një vlerësim numerik të rrezikut të osteoporozës, duke marrë parasysh parametrat demografikë dhe të gjitha rreziqet e lartpërmendura. Kjo sugjeron nevojën për vlerësim të mëtejshëm të densitetit kockor me një osteodensitometër. Matja më e saktë e densitetit kockor dhe vlerësimi i rrezikut nga frakturat bëhet me osteodensitometri, procedurë e shpejtë, pa dhimbje dhe e disponueshme në një numër të madh të institucioneve shëndetësore në mbarë Maqedoninë. Një mjek specialist internist, endokrinolog, reumatolog, ortoped ose fiziatër mund t'ju referojë atje.
Ku ndodhin më shpesh frakturat?
Frakturat më të zakonshme ndodhin në shtyllën kurrizore, kyçin e dorës dhe hip. Frakturat e shtyllës kurrizore mund të ndodhin edhe në mënyrë spontane dhe vështirë se vihen re, pa lëndime apo goditje, kështu që pacienti as nuk e di që ka ndodhur një frakturë.
Shpesh e vetmja simptomë është dhimbja në pjesën e poshtme të shpinës, të cilën pacienti nuk e lidh me një problem kaq serioz dhe neglizhohet. Një simptomë e dytë është humbja e gjatësisë, e cila është një proces që vihet re kur tashmë është shumë vonë.
Si parandalohet dhe trajtohet osteoporoza?
Sëmundja e osteoporozës parandalohet duke futur aktivitetin e strukturuar fizik në stilin e jetesës, duke ndryshuar zakonet e kafshëve dhe të dietës, si dhe plotësimin me vitaminë D dhe kalcium, aty ku ka nevojë dhe aq sa është e nevojshme sipas indikacioneve të përcaktuara nga mjeku juaj.
Pacientët që kanë një rrezik të lartë të zhvillimit të osteoporozës ose moshës mbi 75 vjeç, shtatzënisë, prediabetit ose diabetit duhet të plotësohen në mënyrë empirike me vitaminë D në një dozë deri në 800 IU/ditë, ose pas rekomandimit të mëparshëm të mjekut me doza më të larta. Pacientët të cilët tashmë janë diagnostikuar me osteopeni (dobësi fillestare kockore) duhet të plotësohen me vitaminë D dhe kalcium në doza të përcaktuara nga mjeku i përgjithshëm.
Pacientët të cilët tashmë janë diagnostikuar me osteoporozë, përveç suplementit të përmendur, është absolutisht e nevojshme që të trajtohen edhe farmakologjikisht, me barna nga grupi i bisfosfonateve në linjën e parë të zgjedhjes, me rekomandim paraprak të mjekut specialist. Përveç terapisë me bisfosfonate, terapia me antitrupa monoklonale është gjithashtu e disponueshme këtu. Rekomandimi dhe apeli ynë për pacientët është që të mos shmangin parandalimin dhe trajtimin e osteoporozës, sepse përfitimi nga trajtimi është shumë herë më i madh se dëmi që mund të shkaktojë diagnostikimi dhe mjekimi.
Shkruar nga: Dr. Natasha Nedesca-Minova Specialiste interniste Diabetologe Subspecialiste
*Fight the Fracture-International Osteoporosis Foundation (IOF) Survey 2017 ‒ Regional
Consolidated Report. 17 July 2017. Available at:
https://www.osteoporosis.foundation/sites/iofbonehealth/files/2020-04/fight-the-fracture_0.pdf
.svg){kind=icon}