Alergjitë – Çfarë duhet të dimë!

Shkruar nga: Dr. Emilia Përçanova - Specialiste Dermatovenerologe

Çfarë është alergjia?
Alergjia është një reagim i tepërt i trupit ndaj një substance ose substancash specifike, normalisht të padëmshme, të njohura si alergjenë, edhe kur janë të pranishme në përqendrime të ulëta.
Alergjia shkaktohet nga një reagim i sistemit imunitar (mbrojtës) i cili normalisht mbron trupin nga sëmundje të ndryshme duke krijuar antitrupa që luftojnë kundër baktereve, viruseve dhe mikrobeve.

Megjithatë, kur një person ka një alergji, sistemi imunitar reagon dhe përpiqet të mbrojë trupin nga substanca të padëmshme që gjenden në natyrë.

Tek njerëzit që nuk janë alergjikë, sistemi imunitar i ka memorizuar alergenet si substanca të padëmshme dhe për këtë arsye asgjë nuk aktivizohet me rikontaktin me ta. Tek personat me alergji, sistemi imunitar reagon furrishëm sikur të ishte një infeksion, duke shkaktuar simptoma alergjike.

Çfarë i shkakton alergjitë?
Reaksioni alergjik shkaktohet nga substanca nga mjedisi ynë i afërt, të njohura si alergjenë. Alergjenët zakonisht përmbajnë proteina, si dhe ushqimet që hamë. Proteinat janë substanca organike të përbëra nga hidrogjeni, oksigjeni dhe azoti dhe janë një pjesë e rëndësishme e të gjithë organizmave të gjallë.

Ekzistojnë gjithashtu alergjenë jo proteinikë që janë pjesë përbërëse e penicilinës dhe barnave të tjera. Në mënyrë që një alergjen jo-proteinik të shkaktojë një reaksion alergjik, ai duhet të shoqërohet me një molekulë proteine pasi të futet në trup.

Tek njerëzit ku sistemi imunitar e konsideron alergjenin të dëmshëm për trupin, ai prodhon antitrupa (IgE) që sulmojnë alergjenin. Procesi aktivizon më tej një sërë reaksionesh biokimike që shkaktojnë çlirimin e ndërmjetësve të inflamacionit nga qelizat - mastcitet dhe çon në një përgjigje alergjike të trupit, e cila manifestohet me acarim, inflamacion dhe në fund shfaqjen e simptomave të alergjisë.

Në rrjedhën e mëtejshme nxiten një sërë reaksionesh biokimike shtesë, në të cilat aktivitetin kryesor e kanë mastcitet dhe eozinofilet. Ndërmjetësuesit inflamatorë si histaminat, prostaglandinat dhe leukotrienet lirohen dhe aktivizohen dhe shfaqen simptomat e një reaksioni alergjik.

Alergjenët mund të jenë të ndryshëm, por më të zakonshmet janë:
- Pkarienet dhe pluhuri i shtëpisë
- Qimet e kafshëve dhe puplat
- Poleni nga pemët, bari dhe barërat e këqija
- Sporet e mykut
- Disa ushqime, duke përfshirë qumështin
- Medikamente
- Eksperte, helme nga artropodët dhe insektet

Cilat lloje të alergjive ekzistojnë?
Sëmundjet alergjike zakonisht përfshijnë:
1. Sëmundjet alergjike të organeve të frymëmarrjes:
- Riniti alergjik (i rastësishëm dhe i vazhdueshëm)
- Astma alergjike
2. Sëmundjet alergjike të aparatit të syrit:
- Konjuktiviti alergjik
3. Sëmundjet alergjike të lëkurës:
- Urtikarie
- Dermatiti atopik dhe i kontaktit
4. Sëmundje të tjera alergjike:
- Alergji ushqimore
- Alergjitë nga insektet dhe helmet
- Alergji ndaj vaksinave dhe ilaçeve

Disa reaksione alergjike mund të shkaktojnë shok anafilaktik dhe të shkaktojë fatalitet tek individët që janë tepër të ndjeshëm.

Cilat janë simptomat më të zakonshme të alergjive?
Simptomat më të zakonshme të një reaksioni alergjik në traktin e sipërm respirator (rinitit alergjik) janë: obstruksioni i hundës, rinorreja, teshtitja, kruarja e hundës, kruarja dhe lotimi i syve. Simptomat më të zakonshme të reaksioneve inflamatore në rrugët e poshtme të frymëmarrjes (astma) janë një kollë e thatë irrituese, fishkëllima gjatë frymëmarrjes dhe mungesa e ajrit për shkak të spazmave të bronkeve, të cilat mund të çojnë deri në zënien e frymës.

Një reaksion inflamator i lëkurës (dermatiti) zakonisht shkakton urtikarie të lëkurës.

Alergjitë ushqimore shkaktojnë kruajtje, skuqje apo mbushjen e trupit me pushkuriza, kongjestion nazal, ngërçe në stomak, të vjella, diarre, madje edhe probleme me frymëmarrjen.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.26-27 të botimit elektronik të revistës BETTY (Prill 2024).