Antioksidantë për shëndetin e mirë të syve

Vesna Jaqovska
Magistër i Menaxhimit Shëndetësor dhe Farmakoekonomisë - Specialist në rregullativën farmaceutike

Makula është zona e retinës që ju lejon të shihni imazhe të qarta, ngjyra dhe detaje të imta. Degjenerimi makular (ose SMD – degjenerimi makular senile) është një sëmundje okulare progresive, në të cilën fillimisht pacientët shohin imazhe të paqarta dhe të turmbullta, por sëmundja në një fazë të avancuar zhvillohet deri në humbjen e plotë të mprehtësisë së shikimit në fushën qendrore. Në të njëjtën kohë, dukshmëria e fushës periferike mbetet e ruajtur. Problemi lind për faktin se, për shkak të ndërveprimit të vazhdueshëm me rrezet e dritës, fotoreceptorët në retinë fillojnë të dëmtohen dhe vdesin, ndërsa qelizat e dëmtuara nuk mund të restaurohen më.

Faktorët e rrezikut janë: mosha mbi 50 vjeç, pasiviteti fizik dhe obeziteti, duhani dhe tensioni i lartë i gjakut si dhe ngjyra e hapur e syve dhe faktorë të tjerë trashëgues. Përveç kësaj, kohët moderne sjellin përdorimin gjithnjë e më të shpeshtë të teknologjive dixhitale (TV, kompjuterë, telefona inteligjentë, LAP-TOP dhe tableta etj.) që rrisin ekspozimin ndaj dritës blu, e cila shton dëmtimin e retinës!

Një dietë e pasur me antioksidantë adekuat konsiderohet çelësi për ruajtjen e shëndetit të syve dhe parandalimin e sëmundjeve të shumta të syve si degjenerimi makular dhe katarakti. Antioksidantët kundërshtojnë efektet e dëmshme të shkaktuara nga radikalet e lira që mund të kontribuojnë ndjeshëm në përparimin e kataraktave dhe degjenerimit makular. Pra, është e rëndësishme që në dietën tonë të përditshme të përfshijmë ushqime bimore, si: spinaq, labot, brokoli, lakra jeshile, bizele, speca, karrota dhe pjepër.

Është e rëndësishme të përfshihen vezët nga ushqimet me origjinë shtazore. Këto ushqime janë të pasura me antioksidantë: luteinë, zeaksantinë, vitaminë C, vitaminë E dhe lëndë të tjera ushqyese që konsiderohen se kanë rolin më të madh jo vetëm në parandalimin, por edhe në ngadalësimin e ecurisë dhe lehtësimin e simptomave të sëmundjeve të syrit. Studime të shumta kanë konfirmuar efektin specifik në shëndetin e syve të karotenoideve luteinë dhe zeaxanthin, të cilat trupi i njeriut nuk mund t'i prodhojë dhe duhet të merren përmes dietës ose suplementeve. Përqendrimet më të larta të luteinës dhe zeaksantinës në trupin tonë u gjetën në njollën e verdhë (macula lutea) në retinë dhe në thjerrëzat e syrit. Luteina dhe zeaksantina janë në fakt shtresa mbrojtëse e pigmentit të retinës ku filtrohet pjesa blu e spektrit të dritës - faktori kryesor në dëmtimin oksidativ të strukturave të syrit.

Mbajtja e shtresës së pigmentit të retinës është jashtëzakonisht e rëndësishme për të ruajtur shikimin qendror. Përqendrimi i luteinës dhe zeaksantinës në sy dhe makulë lidhet drejtpërdrejt me përqendrimin e tyre në gjak dhe varet nga marrja shtesë e saj. Plotësimi me 10 mg luteinë dhe 2 mg zeaxanthin në ditë për një periudhë më të gjatë çon në një rritje të tolerancës 60% ndaj dritës intensive dhe një rikuperim 15% më të shpejtë nga fotostresi, gjë që është veçanërisht e rëndësishme gjatë rritjes së ekspozimit ndaj rrezeve UV në verë. Marrja e shtuar e luteinës dhe zeaksantinës në formën e suplementeve dietike rrit densitetin e pigmentit makular dhe redukton ndjeshëm rrezikun e degjenerimit makular, kataraktit dhe glaukomës. Është gjithashtu e dobishme për të marrë acide yndyrore omega 3 (DHA), të cilat gjenden më së shumti në peshqit e detit dhe të cilat, në kombinim me vitaminën E, kontribuojnë në mbrojtjen e pjesëve të ndjeshme të retinës dhe reduktojnë përparimin e degjenerimit makular dhe dëmtim i mëvonshëm i shikimit.

Vitamina C, nga ana e saj, si një antioksidant i njohur, vepron si një filtër për rrezet UV që arrijnë në kornea dhe thjerrëzat, dhe mbron qelizat nga stresi oksidativ, duke ulur kështu rrezikun e: glaukomës, kataraktit dhe degjenerimit makular.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.26-27 të botimit elektronik të revistës BETTY (SHTATORI 2022).