• Goditja në tru është një ndërprerje ose reduktim i rrjedhjes së gjakut në tru, për shkak të gjakderdhjes ose bllokimit të një ene gjaku përkatëse.
• Çdo vit, numri i goditjeve në tru në botë është 100 deri në 300 pacientë për 100,000 banorë.
• Në Republikën e Maqedonisë së Veriut, 240 pacientë në 100,000 banorë vuajnë nga goditje në tru, ose 3.9 pacientë në ditë. Vdekshmëria vjetore është 64 raste për 100 000 banorë.
• Ndodh më shpesh te personat mbi 65 vjeç dhe shumica e goditjeve ndodhin për shkak të bllokimit të një arterie përkatëse 88%, ndërsa 12% janë rezultat i gjakderdhjesapo hemoragjisë në tru.
SHKAQET E SHKAKTIMIT TË GODITJES NË TRU
Një nga shkaqet e goditjes në tru është ATEROSKLEROZA, pra ngurtësimi dhe ngushtimi i enëve të gjakut. Në 82% të pacientëve simptomatikë dhe në 5% të pacientëve asimptomatikë, konstatohet ngushtimi i enëve të gjakut dhe stenoza karotide është e pranishme në 75% të meshkujve dhe 62% të femrave të moshës 65 vjeç, sëmundja okluzive karotide është përgjegjëse për 15-20%. nga të gjitha goditjet ishemike.
Një tjetër faktor rreziku është TENSIONI I LARTË I GJAKUT, i cili njihet si kyç për sëmundjet ishemike dhe çrregullimet e qarkullimit cerebral, që është faktori kryesor dhe më i fuqishëm i rrezikut për të gjitha llojet e goditjeve në tru, pavarësisht nga rajoni gjeografik dhe grupi etnik.
Studimet epidemiologjike kanë treguar se DIABETI është një faktor rreziku i pavarur si për goditjen ishemike ashtu edhe për atë hemorragjike. Mikrovaskularizimi i trurit është gjithashtu i prekur rëndë te pacientët me diabet.
PASOJAT E GODITJES NË TRU
- Paaftësi fizike, invaliditet
- Pengesat konjitive, përkatësisht pengesa në të folur, komunikim, kujtesë, fokus
- Çrregullimet emocionale dhe ndryshimet e personalitetit, ku depresioni pas goditjes është çrregullimi emocional më i zakonshëm
AMINALON dhe potenciali i tij parandalues dhe terapeutik
Aminalon односно гама - аминобутерна киселина (ГАБА) е главен инхибиторен преносител на импулси во мозокот на возрасен цицач. ГАБА исто така се смета за мултифункционална молекула која има различни функции во централниот нервен систем, периферниот нервен систем и во некои неневронски ткива.
Aminalon ose acidi gama-aminobutirik (GABA) është transmetuesi kryesor frenues i impulseve në trurin e një gjitari të rritur. GABA konsiderohet gjithashtu një molekulë multifunksionale që ka funksione të ndryshme në sistemin nervor qendror, sistemin nervor periferik dhe në disa inde jo neuronale.
Dëmtimi i indit nervor dihet se shkakton një përgjigje inflamatore (inflamatore), duke shkaktuar çlirimin e ndërmjetësve të ndryshëm inflamatorë, të cilët mund të shkaktojnë dëme në qelizat në tru, dhe studime të shumta kanë treguar rolin e rëndësishëm të GABA në neuroproteksion (mbrojtje kundër dëmtimit të qelizave nervore) dhe kundër fillimit të degjenerimit të shkaktuar nga toksinat ose lëndimet.
Ateroskleroza dhe roli i Aminalonit (GABA)
Aminlon ka një efekt frenues në proceset kryesore patologjike të aterosklerozës, një sëmundje inflamatore kronike që përfshin reaksione imune të lindura dhe të fituara në muret e arterieve.
Përveç kësaj, GABA ka efekte neuroprotektive (mbrojtëse) në dëmtimin ishemik të trurit, i cili është një nga ndërlikimet serioze të aterosklerozës. Prandaj, GABA është një terapi potenciale për parandalimin dhe terapinë ndihmëse në aterosklerozë.
Tensioni i lartë i gjakut dhe roli i Aminalonit (GABA)
Aminaloni (GABA) vepron në stimulimin e qelizave të enëve të gjakut, gjë që çon në një efekt relaksues mbi to, domethënë një ulje indirekte të presionit të gjakut.
Diabeti dhe roli i Aminalonit (GABA)
Acidi gama amino butirik (GABA) luan një rol të rëndësishëm në kontrollin e glukozës në gjak, homeostazën e energjisë dhe marrjen e ushqimit në disa nivele rregullimi. Efekti i dobishëm i GABA është i krahasueshëm me atë të insulinës. GABA mund të zvogëlojë rezistencën ndaj insulinës dhe gjithashtu të çojë në uljen e prodhimit të glukozës në gjak nga ushqimet pa karbohidrate.
• GABA ul nivelin e glicemisë, redukton rezistencën ndaj insulinës, stimulon çlirimin e insulinës dhe parandalon dëmtimin e pankreasit.
Roli i Aminalonit (GABA) në trajtimin e pasojave neuropsikologjike të goditjes në tru
• Që truri të funksionojë siç duhet, duhet të mbahet një ekuilibër kompleks midis efekteve frenuese të GABA dhe efekteve ngacmuese të glutamatit. Pas një goditjeje, përqendrimi i melatoninës dhe GABA është përcaktuar të ulet, e njëjta rezulton në ashpërsinë e goditjes dhe është shkaku i pagjumësisë, nervozizmit.
• GABA fillimisht parandalon që indet e trurit të ngacmohen (eksitohen) dhe parandalojnë vdekjen e tij.
• GABA gjithashtu luan një rol në rikthimin e plasticitetit të enëve të gjakut, që ka një rol të rëndësishëm në rikuperimin e goditjes.
• Aminalon duke aktivizuar mekanizmat integrues të trurit çon në përmirësimin e kujtesës, mësimit, si dhe aktivitetit operacional, përshpejton rikuperimin e funksioneve të dëmtuara të sistemit nervor pas lëndimeve.
• Rrit stabilitetin e trurit nën ndikimin e faktorëve fizikë dhe kimikë, veçanërisht gjatë hipoksisë dhe anoksisë së trurit.
• Kontribuon në përmirësimin e mikroqarkullimit në tru
Literaturë e përdorur
Sacco R et al. An Updated Definition of Stroke for the 21st Century. A Statement for Healthcare Professionals From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2013;44:2064–2089
Mamchur VI, Dronov SN. Synergy of piracetam and aminalon in the cerebroprotective effect of olatropyl. Med. perspekt. . 2018Nov.29 ;23(3):4-12.
Clarkson AN, Huang BS, Macisaac SE, Mody I, Carmichael ST. Reducing excessive GABA-mediated tonic inhibition promotes functional recovery after stroke. Nature. 2010;468:305–309
Liepert J, Hamzei F, Weiller C. Motor cortex disinhibition of the unaffected hemisphere after acute stroke. Muscle Nerve. 2000;23:1761–1763
Cho YR, Chang JY, Chang HC. Production of gamma-aminobutyric acid (GABA) by Lactobacillus buchneri isolated from kimchi and its neuroprotective eect on neuronal cells. J. Microbiol. Biotechnol. 2007, 17, 104–109.
LiW, Wei M, Wu J et al. Dong, M. Novel fermented chickpea milk with enhanced level of –aminobutyric acid and neuroprotective eect on PC12 cells. Peer J 2016, 4, e2292.
Zhou C et al. Neuroprotection of gamma-aminobutyric acid receptor agonists via enhancing neuronal nitric oxide synthase (Ser847) phosphorylation through increased neuronal nitric oxide synthase and PSD95 interaction and inhibited protein phosphatase activity in cerebral ischemia. J. Neurosci. Res. 2008, 86, 2973–2983
Soltani N et al. GABA exerts protective and regenerative eects on islet beta cells and reverses diabetes. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 2011, 108, 11692–11697
Schellack N, Naicker, P. Hypertension: A review of antihypertensive medication, past and present. S. Afr. Pharm. J. 2015, 82, 17–25.
Murray BA, FitzGerald RJ. Angiotensin converting enzyme inhibitory peptides derived from food proteins: Biochemistry, bioactivity and production. Curr. Pharm. Des. 2007, 13, 773–791.
Ying Yang 1, Hui Luo, Long-Xian Cheng, Kun Liu .Inhibitory role for GABA in atherosclerosis 2013 Nov;81(5):803-4. doi: 10.1016/j.mehy.2013.08.029. Epub 2013 Sep 3.
Chaturvedi S, Bruno A, Feasby T, Holloway R, Benavente O, Cohen SN, et al.Therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the AmericanAcademy of Neurology. Carotid endarterectomy—an evidence-based review: report of the Therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the American Academy of Neurology. Neurology. 2005. 65:794–801.
Lusby RJ, Ferrel LD, Wylie EJ. The significance of intraplaque hemorrhage in the pathogenesis of carotid atherosclersis, In: Cerebrovacular insufficiency, Bergan JJ, Yao JST (eds), Grune Stratton, New York. 1983. 41-50.
Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.26-27 të botimit elektronik të revistës BETTY (Qershor 2022).
.svg){kind=icon}