DEZINFORMACION DHE TEORI KONSPIRACIONI

Përhapja e dezinformatave është më efektive kur shoqërohet me informacione të tjera të vërteta dhe bindëse dhe në të cilat nuk dyshojmë. Së bashku me to, është shumë më e lehtë të pranojmë dezinformata, sepse aftësia jonë kritike dobësohet kur jemi në gjendje të njohim një fakt të njohur dhe tashmë të vërtetuar.

Njeriu i sotëm merr më shumë se 70 gigabajt informacion në formën e tekstit, imazhit dhe zërit në vetëm një ditë, diçka që paraardhësve tanë 100 vjet më parë u mori disa vite nga jeta e tyre.

Gjithashtu, vëmendja në marrjen e informacionit dhe shqyrtimin kritik të gjithçkaje që lexojmë dhe shohim është vërtet e vështirë. Në këtë mënyrë, manipuluesit shumë shpesh abuzojnë pikërisht me këto mekanizma të perceptimit dhe të ndërgjegjes sonë.

Sigurimi i një konteksti për dezinformimin është një nga hapat kyç për "racionalizimin" dhe shpërndarjen e suksesshme të tij.
Ky kontekst shpesh mund të krijohet nga mjedisi në të cilin jetojmë, kultura që i përkasim ose subjektet politike që favorizojmë dhe besojmë. Nëse disa stereotipa, paragjykime apo teori konspirative përdoren gradualisht në këto grupe shoqërore, atëherë keqinformimi përhapet më lehtë në një platformë të tillë.

Kjo është arsyeja pse ndërtimi i kontekstit, ose ofrimi i një lloj platforme për fushatat dezinformuese, është një hap kyç në procesin e veprimit propagandistik.

Qëllimi i atij procesi është dobësimi i vetëdijes kritike dhe racionalitetit në të menduarit e njeriut të sotëm.

Një individ i frikësuar dhe i pasigurt, i cili ka frikë se është i kërcënuar nga mjedisi i tij, është shumë më i ndjeshëm ndaj veprimit të propagandës. Për të, bota është një vend i pasigurt i mbushur me rreziqe dhe forca që na ndjekin në çdo hap.

Një individ i tillë është vazhdimisht në kërkim të një grupi për t'u bashkuar dhe mbrojtur.

Historia na mëson se si strategji të tilla dezinformimi përsëriten vazhdimisht, duke përdorur procedura të ngjashme manipulimi dhe nxitjeje frike.

Në vitin 1475 në qytetin e Trentos në Italinë Veriore, prifti lokal Bernardine mbajti disa shërbime ku ai akuzoi se komuniteti lokal hebre ishte përgjegjës për vrasjen e supozuar të një fëmije nga qyteti i tyre i cili ishte zhdukur.

Siç ka pohuar ai në fjalimet e tij, kjo është bërë gjatë festimeve të Pashkëve (pasqua) gjatë së cilës, sipas tij, është bërë kurban fëmija.

Ky thashethem i tmerrshëm u përhap shpejt midis banorëve dhe kryeprifti lokal i Trentos, Johanes Hinderbah, pa një mundësi të përshtatshme për të konsoliduar autoritetin e tij si mbrojtës i besimtarëve dhe për të forcuar fuqinë e tij midis tyre.

Ai vendosi të shenjtëronte këtë fëmijë të zhdukur, Shën Simonin e Trentos, duke i dhënë fuqi të mrekullueshme, duke fajësuar komunitetin hebre për vdekjen e tij.

Përndjekjet kundër hebrenjve vendas që pasuan, dhjetë prej tyre u dogjën të gjallë dhe këto incidente nxitën persekutime të ngjashme në pjesë të tjera të Italisë. Papa Sikstus IV e njohu prapaskenën e këtyre ngjarjeve tragjike dhe u përpoq të ndërhynte në Hinderbach, por u kundërshtua. Persekutimet kundër komunitetit hebre vazhduan edhe me një ritëm të shtuar. Përhapja e antisemitizmit u ndez në të gjithë rajonin, e ndihmuar nga paragjykimet ekzistuese kundër komunitetit hebre në Evropë.

Ky rast është një nga shembujt e parë të keqpërdorimit të dezinformatave të kombinuara me një teori konspirative. Fuqia politike e Hinderbach u rrit deri në atë pikë sa ai shpesh jo vetëm e kundërshtoi Papën, por punonte plotësisht i pavarur prej tij.

Edhe vendet me një traditë të gjatë demokratike nuk ishin imune ndaj sfidave në luftën kundër dezinformimit konspirativ.

Eksploruesi, novatori dhe ambasadori i famshëm, Benjamin Franklin, ndërsa punonte si gazetar në Boston, Masachusets, sajoi një lajm nga zona e Nju Jorkut në gazetën “Independent Chronicle”.

Gazeta raportoi se ushtarët amerikanë zbuluan thasë me mbi 700 kokë të njerëzve të bardhë vendas, duke përfshirë gra dhe fëmijë. Ata dyshohet se janë masakruar nga popullsia vendase dhe sipas gazetës, ata i kanë lënë edhe një mesazh përshëndetje Mbretit Xhorxh të Britanisë, për të cilin dyshohet se këto çanta me skalp ishin menduar si dhuratë.

Ky dezinformim ndikoi fuqishëm në ngjarjet e mëvonshme të luftës amerikane për pavarësi nga Britania, por edhe në persekutimin e madh të popullsisë autoktone nga bregu lindor i Amerikës së Veriut. Teoritë e konspiracionit për qëllime politike dhe ushtarake vazhduan në shekujt 19 dhe 20.
Persekutimet antisemite në Ukrainë dhe Rusi nga fundi i shekullit të 19-të dhe fillimi i shekullit të 20-të u nxitën nga qarkullimi masiv i shkrimeve të njohura si "Protokollet e Pleqve të Sionit" në të cilat ishte shkruar plani për dominimin e hebrenjve në botë.

Historitë propagandistike në shtypin britanik gjatë Luftës së Parë Botërore për të ashtuquajturat "fabrika për përpunimin e kufomave të njerëzve", domethënë fabrika ushtarake në të cilat gjermanët gjoja prodhonin agjentë kimikë për makinat e tyre nga kufomat e ushtarëve të vdekur të armiqve të tyre.

Sipas dëshmisë së mëvonshme të kreut të inteligjencës britanike në atë kohë, Xhon Çarters, ishte ai që mbolli këtë dezinformatë në gazeta për të tërhequr Kinën në luftë kundër Gjermanisë. Fatkeqësisht, ndikimi tragjik i kësaj historie vazhdoi shumë kohë pas luftës. Udhëheqësit nazistë në fjalimet e tyre shpesh e përdornin këtë rast për të ndezur urrejtjen ndaj britanikëve dhe për të justifikuar planet e tyre për të pushtuar Britaninë në Luftën e Dytë Botërore.

Nga kjo pasqyrë historike del qartë se keqpërdorimi i dezinformatave dhe i teorive të ndryshme konspirative ka ndikuar shumë në rrjedhën e ngjarjeve historike dhe në shpërthimin e shumë konflikteve në botë.
Rreziku prej tyre është edhe më i madh sot, veçanërisht në epokën e botës digjitale ku çdo informacion mund të arrijë miliona apo miliarda përdorues të lidhur në internet brenda pak sekondave. Dezinformimi, për fat të keq, sot ka një potencial shkatërrues, pothuajse bërthamor, njëlloj si armët shpërthyese ushtarake.

Nëse po hyjmë në një epokë kur njerëzimit do t'i duhet të negociojë dhe miratojë konventa të ndryshme botërore për mbrojtjen nga dezinformata, mbetet për t'u parë.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.28-29 të botimit elektronik të revistës BETTY (NËNTOR 2022).