Diabeti – Cilat janë shkaqet kryesore të kësaj sëmundjeje?

14 NËNTORI - Dita Botërore e Diabetit
Shkruan: Dr. Zharko Jankovski - Specialist në mjekësi interne dhe kardiologji

Sipas Federatës Ndërkombëtare të Diabetit, rreth 460 milionë të rritur kanë diabet. Deri në vitin 2045, ky numër pritet të arrijë në 700 milionë ose 10% e popullsisë së botës.

Në vitin 2019, numri i personave me diabet të tipit 2 është rritur në shumicën e vendeve të botës. Një në pesë persona mbi moshën 65 vjeç ka diabet. Më shumë se 1.1 milion fëmijë jetojnë me diabet të tipit 1.

Simptomat e diabetit:
Në fillim, simptomat mund të jenë të vështira për t'u njohur. Ndonjëherë duhen 4 deri në 5 vjet para se të vërehen, kjo është arsyeja pse ajo periudhë 4 deri në 5 vjeçare quhet periudha para diabetike. Kur shfaqen simptomat e mësipërme, si etja e shtuar, pirja e ujit vazhdimisht, shumë më tepër se më parë, së dyti, shumë më shumë urinim dhe së treti, hamë shumë më tepër se më parë. Këto janë simptomat fillestare dhe më pas të tjerat shfaqen në fazat e mëvonshme.

Tre fazat janë polifagjia, polidipsia dhe poliuria. Më së shpeshti zbulohet përmes analizës së gjakut, matet niveli i sheqerit në gjak, sa është glicemia.

Nëse niveli i sheqerit është mbi 7.5 në stomak bosh, atëherë mund të themi se pacienti ka diabet. Nëse nuk jemi të sigurt mund të bëhet një mesatare tremujore.
Nëse mesatarja është mbi 6.2 deri në 6.6, mund të themi me siguri se pacienti po përballet me diabet mellitus.

Dua të theksoj se diabeti ka dy lloje: tipi 1 dhe tipi 2. Tipi 1 fitohet në moshë të re dhe nuk trashëgohet, ndryshe nga tipi 2 që është i trashëguar. Nëse pacienti ka prindër ku njëri prej tyre ka diabet, ai duhet të presë që ekziston mundësia që një ditë të sëmuret. I gjithë procesi mund të vonohet nëse ndiqni një dietë, hani më pak karbohidrate, kjo nuk nënkupton vetëm sheqer të bardhë, por edhe brumëra dhe produkte të ngjashme.

Gjithashtu, aktiviteti fizik luan një rol të madh sepse ul nivelin e sheqerit në gjak. Përveç gjenetikës dhe stilit të jetesës, obeziteti është një nga shkaktarët e diabetit.
Te pacientët me peshë të shtuar trupore ka sindromë metabolike, ata sekretojnë më shumë insulinë, pra rritet niveli i insulinës në gjak.

Ku qëndron problemi?
Në këtë epokë të dixhitalizimit, gjithnjë e më shumë njerëz kanë gjithnjë e më pak aktivitet fizik. Më shumë kohë shpenzohet para kompjuterit, televizorit dhe telefonit. Mund të shihni gjithnjë e më pak njerëz që bëjnë sport jashtë, më pak njerëz përdorin biçikletat si mjet transporti për në punë ose në këmbë dhe gjithnjë e më shumë njerëz përdorin makina.

Prandaj, mesatarisht kemi edhe një përqindje më të lartë të obezitetit në popullatë. Niveli i shtuar i sheqerit në gjak, nëse nuk trajtohet, dëmton si enët e mëdha - zemrën, periferinë, karotidet, ashtu edhe enët e vogla të gjakut. Mund të ndodhin bllokim të enëve të gjakut dhe mund të ndodhin efekte anësore të tilla si një atak në zemër, për shembull. Sa i përket enëve të vogla të gjakut, mund të dëmtojë ato në veshka, sy, nerva.

Terapia me insulinë:
Terapia me insulinë mund të shtyhet për një kohë, por jo për një periudhë afatgjatë. E gjitha varet nga mënyra e jetesës, dieta ose mënyra e të ushqyerit, aktiviteti fizik. Kjo vlen pasi të diagnostikohet një nivel i lartë i sheqerit në gjak. Nga një deri në një vit e gjysmë mund të shtyhet, por jo më shumë, pas kësaj periudhe, megjithatë, do të duhet të filloni me terapi.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.20-21 të botimit elektronik të revistës BETTY (Nëntor 2022).