Fuqia e heshtur e mitokondrive: Nga lodhja deri te infertiliteti

Lodhja, mjegulla mendore, kaosi hormonal dhe infertiliteti gjithnjë e më shpesh prekin edhe gratë e reja. Por pas shumë prej këtyre gjendjeve qëndron një fajtor i heshtur, shpesh i neglizhuar: mitokondritë – “centralet elektrike” të vogla brenda çdo qelize tonë. Këto organele mikroskopike nuk janë të rëndësishme vetëm për energjinë; ato janë kyçe për ekuilibrin hormonal, cilësinë e vezëve, një shtatzëni të shëndetshme dhe shëndetin mendor.

Çfarë janë mitokondritë dhe pse janë të rëndësishme?
Mitokondritë janë organela që prodhojnë energjinë në formën e ATP-së – “valuta energjetike” e trupit. Por roli i tyre është shumë më i gjerë:
Rregullojnë vdekjen qelizore (apoptozë) – e rëndësishme për të parandaluar qeliza jonormale
Marrin pjesë në sintezën hormonale – veçanërisht të estrogjenit dhe progesteronit
Janë kyçe në zhvillimin e embrionit dhe implantimin
Kanë ADN të vetën, që trashëgohet vetëm nga nëna
Te gratë, mitokondritë janë posaçërisht të rëndësishme në vezore – çdo vezë përmban mbi 100.000 mitokondri! Nëse këto janë të “rraskapitura”, veza ka më pak potencial për fekondim dhe për të formuar një embrion të shëndetshëm.

Shëndeti mitokondrial dhe infertiliteti
Studimet tregojnë se me kalimin e viteve – por edhe nga stresi, inflamacioni, mungesa e lëndëve ushqyese ose dëmtimi oksidativ – mitokondritë dobësohen. Pasojat?
Cilësi e ulët e vezëve
Abnormalitete kromozomale (aneuploiditë)
Dështime të përsëritura të IVF-së
Rrezik i shtuar për aborte spontane
Çrregullime të fazës luteale dhe të endometrit
Në mjekësinë moderne riprodhuese, shëndeti mitokondrial është kthyer në një nga objektivat kryesore të ndërhyrjes.

Si t’i mbështesim mitokondritë?
Lajmi i mirë është se funksioni i tyre mund të përmirësohet, edhe te gratë në fund të të 30-ave apo në të 40-at. Elementët kyç:
Antioksidantë dhe lëndë ushqyese:
CoQ10 (Ubiquinol) – rrit prodhimin e ATP-së
Acetyl-L-Carnitine & L-Carnitine Fumarate – transportojnë yndyrnat drejt mitokondrive
PQQ – stimulon krijimin e mitokondrive të reja (biogjeneza mitokondriale)
Resveratrol, R-ALA, NAC, Vitaminat C dhe E – ulin dëmtimet nga radikalet e lira
DHA dhe Omega-3 – të rëndësishme për membranat qelizore
B-kompleks (B1, B2, B3, B5, B12) – bashkëfaktorë në metabolizmin mitokondrial

Stili i jetesës:
Gjumi cilësor – rigjenerimi ndodh gjatë fazës REM
Agjërimi periodik (12–14 orë) – stimulon autofaginë dhe pastrimin e mitokondrive të dëmtuara
Ushqimi anti-inflamator – shmangni sheqernat dhe vajrat industriale
Aktiviteti fizik – sidomos aerobik (ecje e shpejtë, vallëzim, biçikletë)

Mitokondritë dhe shtatzënia
Në ditët e para pas fekondimit, embrioni varet plotësisht nga energjia që përmban veza. Nëse mitokondritë janë të “dobëta”, shanset për ndarje të suksesshme, implantim dhe zhvillim normal bien.
Mitokondritë e forta nënkuptojnë placentë më të mirë, furnizim më të mirë me oksigjen dhe lëndë ushqyese për beben, dhe rrezik më të ulët për preeklampsi apo diabet gestacional.

Përfundim
Në një kohë kur gratë janë gjithnjë e më të vetëdijshme për shëndetin dhe të ardhmen riprodhuese, mitokondritë nuk duhet të anashkalohen. Ato janë faktori kyç pas shumë lodhjeve të “pashpjegueshme”, disbalancimeve hormonale dhe përpjekjeve të dështuara për të mbetur shtatzënë.
Nëse kërkoni një fëmijë – kërkoni edhe mitokondritë tuaja.
Ato tashmë dinë si të krijojnë jetë – vetëm u duhet fuqi.

 

Shkruan
Dr. Tihomir Zlatanovski
Specialist në gjinekologji dhe obstetrikë