Inflamacion akut dhe kronik i bajameve

Shkruan: Dr. Marinela Malinova - Specialiste otorinolaringologe

Sipas kohëzgjatjes, inflamacionet mund të jenë akute dhe kronike, dhe sipas shkakut, specifike dhe jo specifike.

Epipharyngitis acuta (Adenoioditis acuta)
Bëhet fjalë për infektim akut të adenoidëve (tonsilae pharungicae).

Ky inflamacion akut më së shpeshti shfaqet në vazhdimin e inflamacionit akut të mukozës së hundës, i cili pasohet nga një infeksion bakterial i indit limfatik të adenoidëve.

Shkaktarët më të zakonshëm janë: Streptococcus pneumoniae, Haempophylus influenzae dhe Moraxella catharalis.
Pasqyra klinike:
Më së shumti prekin fëmijët, sepse adenoidet zhvillohen në moshën para pubertetit. Rreth vitit të 12-të të jetës, adenoidet zvogëlohen.
- Temperaturë e rritur e trupit, pothuajse gjithmonë
- Vështirësi në frymëmarrje përmes hundës (hundë të bllokuara). Tek foshnjat, kjo çon në një shqetësim në të ushqyerit, sepse vështirësohet thithja.
- Rrjedh sekrecion i trashë nga hunda dhe epifaringu përgjatë murit të pasmë nazofaringeal drejt fytit
- Dhimbje në vesh (shumë shpesh) për shkak të përhapjes së procesit inflamator në njërin ose të dy veshët
- Adenopati cervikale (ënjtje e nyjeve limfatike në qafë)
- Të vjella dhe humbje oreksi

Diagnoza: Vendoset në bazë të pasqyrës klinike. Ekzaminimi i hundës kryhet në rinoskopi frontale, fibernazofaringoskopi, ekzaminim i fytit dhe veshëve.

Trajtimi: Terapia me antibiotikë, më së miri sipas një antibiogrami për 7-10 ditë.
- Pika dekongjestive ose sprej për hundë (5 ditë)
- Antipiretik sipas nevojës (një ose dy ditë)
- Aspirimi i sekrecioneve nga hunda

Vegetatio Adenoides (Inflamacion kronik i adenoideve)
Ndodh si pasojë e infeksioneve akute të shpeshta të përsëritura të adenoideve (ose në gjuhën popullore mishi i huaj në hundë), por merren parasysh edhe faktorët konstitucionalë dhe komponenti trashëgues.

Simptomat e hipertrofisë janë si më poshtë:
- Vështirësi në frymëmarrje me hundë, hundë të zëna, vështirësi në gëlltitje tek foshnjat dhe gërhitje gjatë gjumit.
- Facies adenoidea (vrima të ngushta të hundës, rrudha nasolabiale të pakta për shkak të zgjatjeve të nofullës, gojë gjysmë e hapur, çehre e zbehtë, sy të lodhur). Kjo gjendje është e dëmshme edhe për zhvillimin mendor, sepse fëmija bëhet nervoz, i lodhur dhe i papërqëndruar.
- Reduktim përçues i dëgjimit, i njëanshëm ose i dyanshëm, i ndjekur shpesh me inflamacion të veshëve.

Diagnoza: Vendoset në bazë të anamnezës apo historisë së sëmundjes, rinoskopisë anteriore, orofaringoskopisë, ekzaminim otoskopik, fibernazofaringoskopisë (standardi i artë), audiometrisë dhe timpanometrisë.

Terapia: Adenoidektomia – ndërhyrje kirurgjikale për heqjen e adenoidëve (mishit të huaj).

Por, para se të vendosë për ndërhyrjen kirurgjikale, mjeku është i detyruar të fillojë trajtimin konservativ me pika intranazale kortiko një herë në ditë, një spërkatje në çdo vrimë hunde (40 ditë).

Tonsilitis acuta (infektimi akut i tonsileve/bajameve)
Kur flasim për inflamacion të bajameve (tonsileve palatine), zakonisht flasim për një infeksion bakterial, më shpesh streptokoku beta hemolitik i grupit A.

Shpesh shoqërohet me inflamacion purulent, pra Angina Lacunaris.

Pasqyra klinike: Në fazën e hershme të sëmundjes dominojnë simptomat e përgjithshme: temperaturë e lartë, ethe, dobësi e përgjithshme, dhimbje muskulore.

Pas një ose dy ditësh, shfaqen simptoma lokale
- Vështirësi në gëlltitje
- Dhimbje në vesh
- Temperaturë e lartë
- Ënjtje e gjëndrave në qafë
- Gjuhë e veshur dhe e thatë (dehidratim)

Diagnoza: Në mënyrë orofaringoskopike dallohen disa lloje të anginës:
1. Angina Catharalis: bajame të zmadhuara, skuqje dhe mukozë.
2. Angina Lacunaris: përveç skuqjes dhe ënjtjes, shfaqen edhe xhepa fibrine (purulente), dhe bajamet vishen me pika me qelb.

3. Angina Confluens: në këtë lloj angine, qelbi nuk është në lakunat, por eksudati purulent mbulon të gjithë sipërfaqen e bajameve.
4. Angina Follicularis: përveç simptomave të mësipërme vihet re edhe shfaqja e prominencave të verdha në sipërfaqe për shkak të folikulave të infektuara. E gjithë angina shoqërohet me limfadenopati cervikale (nyjet limfatike të zmadhuara në qafë).

Gjatë diagnostikimit duhet të bëjmë KKS, CRP, AST-O dhe strisho e hundës dhe fytit. Duhet të ekzaminojë edhe lëkurën, sepse një numër i madh i skuqjeve janë prodromale dhe shoqërohen me dhimbje të fytit (fruthi, variçela, rubeola).

Terapia:
Terapi me antibiotikë në doza të mëdha, mjaftueshëm e gjatë (10 ditë), përndryshe rrezikojmë rikthimin. Nëse është e nevojshme dhe disa ditë kortikoterapi nëse nuk ka sëmundje të tjera kronike (HTA, D. M).

Pas 5 deri në 7 ditë nga përfundimi i terapisë, bëni një strisho kontroll të hundës dhe fytit. Pas infeksioneve akute të përsëritura, mund të shfaqet tonsilit kronik.
Tonsilitis chronica (Inflamacion kronik i tonsileve/bajameve palatine)
Kjo sëmundje është pasojë e inflamacionit akut të përsëritur të bajameve. Më së shpeshti shfaqet tek fëmijët nga mosha 4 deri në 15 vjeç, por edhe tek të rriturit.

Pasqyra klinike: Në një numër të madh pacientësh me bajame kronike nuk ka simptoma. Ndonjëherë ankohen për ënjtje në fyt dhe qafë, e cila vjen si pasojë e mbushjes së kripteve me mbetje që zgjerojnë bajamet dhe krijon një ndjenjë të pakëndshme të një trupi të huaj.

Diagnoza: Nuk mund të vendoset vetëm në një shenjë të vetme, siç është madhësia e bajameve ose kriptet e tyre të thella të mbushura me detritus. Është e nevojshme të merret një histori e mirë dhe të monitorohet pacienti për ca kohë. Të bëhet strisho e hundës dhe fytit dhe KKS me CRP dhe AST-O.

Terapia: Tonsilektomi kirurgjikale (heqja e bajameve).

Indikacionet më të zakonshme për tonsilektominë janë:
- Angina e shpeshtë e përsëritur (3 në një vit)
- Abscese peritonisilare të përsëritura
- Hipertrofi e madhe e bajameve dhe adenoideve (që shkakton pengesa)
- Sëmundjet mikotike të vazhdueshme
- Nëse infeksionet e shpeshta ndikojnë në shfaqjen e infeksioneve të veshit të mesëm dhe në reduktimin e dëgjimit (inflamacion akut, otit me sekrecion)
- Kur bajamet shkaktojnë infeksione tek organet e tjera (ethe reumatike nefriti, alopeci)
- Kur vërtetohet se janë shkak i erës së keqe në gojë (foetor ex ore).

Për sa i përket moshës kur duhet të kryhet tonsilektomia ose tonsilloadenoidektomia, qëndrimet janë se fëmijët nën 3 vjeç nuk duhet të operohen, përveç rasteve të jashtëzakonshme.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.20-21 të botimit elektronik të revistës BETTY (Shkurt 2022).