Osteoporoza

Dr. med. sci Afrodita Dimovska Shetllov

Osteoporoza është një gjendje shëndetësore e karakterizuar nga një ulje e densitetit të kockave dhe rritje e brishtësisë së kockave.

Ndodh kur procesi i formimit të kockës së re nuk mund të vazhdojë me procesin e humbjes së kockës së vjetër. Ajo prek si burrat ashtu edhe gratë e të gjitha racave, por gratë e racës së bardhë dhe të verdhë, veçanërisht në periudhën pas menopauzës, janë në rrezik më të madh.

Faktorët e rrezikut për osteoporozën:
• Gjinia - femrat janë më të ndjeshme se meshkujt;
• Mosha - të moshuarit janë në rrezik më të madh;
• Raca - racat e bardha dhe të verdha kanë rrezik më të lartë;
• Historia familjare - një histori familjare pozitive ka një rrezik më të lartë;

• Nivelet e hormoneve - nivelet e ulëta të estrogjenit rrisin rrezikun, nivelet e larta të hormoneve tiroide rrisin rrezikun ashtu si dhe nivelet e larta të hormoneve mbiveshkore;
• Marrje e ulët e kalciumit;
• Sëmundjet e të ushqyerit;
• Përdorimi afatgjatë i kortikosteroideve oralë ose parenteralë;
• Kushtet mjekësore - sëmundja celiac, kanceret, sëmundjet e mëlçisë dhe veshkave, mieloma e shumëfishtë dhe artriti reumatoid;
• Mënyra e jetesës sedentare;
• Abuzimi me alkoolin;
• Pirja e duhanit.
Simptomat e osteoporozës përfshijnë:
• Dhimbje shpine, zakonisht të shkaktuara nga një frakturë ose kolapsi i rruazave;
• Ulja e gjatësisë me kalimin e kohës;
• Qëndrimi i shtrembëruar;
• Kocka të brishta, kocka që thyhen shumë më lehtë sesa pritej.

Komplikimet nga osteoporoza janë frakturat e ijeve ose shtyllës kurrizore.

Thyerjet e ijeve ndodhin gjatë rënies dhe rrisin rrezikun e paaftësisë tek njerëzit me osteoporozë.

Frakturat e shtyllës kurrizore mund të ndodhin edhe pa rënie, me rruaza që humbasin densitetin e kockave deri në pikën ku ato shkrumbohen.
Diagnoza vendoset duke kryer një skanim DEXA.

Një skanim DEXA është një procedurë mjekësore imazherike që përdor rreze X të nivelit të ulët për të matur densitetin e kockave.

Më shpesh, matet densiteti i shtyllës kurrizore L dhe i ijeve.
Parandalimi i osteoporozës përfshin:
• Marrje të kalciumit nga mosha 18 deri në 50 vjeç. Duhet të jetë 1000 mg në ditë dhe mbi 50 vjeç 1200 mg në ditë.

Ushqimet e pasura me kalcium janë: produktet e qumështit me pak yndyrë, perimet me gjethe jeshile, sardelet ose salmoni i konservuar me kocka, produktet e sojës si tofu dhe lëngu i portokallit;
• Marrja e vitaminës D – nevojat ditore të vitaminës D nën moshën 50 vjeç janë 600-800 IU. Mbi moshën 50 vjeçare këto nevoja rriten në mbi 1000 IU në ditë. Tek personat që nuk kanë fare ekspozim në diell ose ai është i reduktuar, nevojat ditore arrijnë deri në 4000 IU;
• Ushtrimi – ushtrimet ndihmojnë në ndërtimin e kockave të forta si dhe humbjen e ngadaltë të kockave.

Një kombinim i ushtrimeve të forcës me pesha dhe ekuilibër është më ideali.

Mjekimi
Në pacientët e diagnostikuar me osteoporozë, kalohet në trajtimin e saj. Barnat që përdoren në mjekim janë bisfosfonatet dhe denosumab.

Fizioterapia tek këta pacientë aplikohet kur shfaqen pasojat e osteoporozës, dmth. në trajtimin e frakturave, të cilat më së shpeshti ndodhin në regjionin e shtyllës kurrizore (rruaza), ijës dhe parakrahut.

Përdoren të gjitha modalitetet fizike: sonoterapia, elektroterapia, magnetoterapia, lazerterapia dhe, natyrisht, më e rëndësishmja nga të gjitha - kinezoterapia (ushtrime).

Rekomandime të mëtejshme përfshijnë futjen e masave parandaluese në jetën e përditshme për sa i përket ushqimit, marrjes së suplementeve dhe, natyrisht, ushtrimeve të rregullta.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.20-21 të botimit elektronik të revistës BETTY (NËNTOR 2022).