Perimenopauza, menopauza dhe postmenopauza – Aspekti klinik

Vllatko Grozdanov
Specialist në gjinekologji dhe obstetrikë

Permenopauza, simptomat e saj, patologjia, reflektimet në shëndetin e grave dhe trajtimi i saj është një temë e diskutuar shpesh dhe në masë të madhe i përket pjesës së kujdesit parësor shëndetësor, pra pjesës që monitorohet dhe trajtohet nga gjinekologët e familjes.

Do të fokusohesha në të ashtuquajturat aspekte klinike më serioze, me të cilat përballen në praktikë gjinekologët klinikë, d.m.th. ata që punojnë në kujdesin shëndetësor sekondar ose terciar.

Megjithatë, në radhë të parë, gjinekologu i familjes është hallka e parë, i cili duhet të triazhojë problematikn që përmendëm dhe ta trajtojë atë në mënyrën përkatse.

Terminologjia perimenopauzë, menopauzë dhe postmenopauzë do të përshkruheshin siç duhet në terma popullorë si:

- perimenopauzë - periudha rreth ndërprerjes së cikleve menstruale;
- menopauza - deri në dhjetë vjet pas menstruacioneve të fundit; dhe
- postmenopauzë - dhjetë ose më shumë vjet nga ndërprerja e cikleve menstruale tek një grua.

Kur them më serioze, kam parasysh komplikacionet që janë në vendin e katër pas sëmundjes malinje të sistemit riprodhues femëror dhe që prekin gratë nga mosha 35 vjeçare deri në pleqëri, nga të cilat në SHBA janë prekur pothuajse 70,000 gra dhe rreth 13,000 kanë vdekur. Në studimet e mëvonshme, e njëjta patologji është e zakonshme tek gratë nën moshën 35 vjeç, duke pasur parasysh mënyrën gjithnjë e më stresuese të jetesës, si dhe faktorët e shumtë (të përshkruar më poshtë) që çojnë në këto patologji shëndetësore.

Kuptohet që vetë patologjia ka një etiologji, patogjenezë, klinikë, klasifikim dhe trajtim të përshtatshëm, që sigurisht është pjesa që tek femrat është përgjegjëse për fertilitetin, zhvillimin e organeve seksuale, zhvillimin e gjinjve tek femrat, zgjerimin e ijeve dhe konstruksioni i skeletit te femres.

Ajo që femrat duhet të dinë është se është e ashtuquajtura hiperplazia e endometrit, e cila ka si ndërlikim kryesor kancerin endometrial, dmth.

Hiperplazia endometriale është ajo që duhet të diagnostikohet dhe njihet në kohë, të trajtohet në mënyrën e duhur, e cila do të çonte në minimizimin e komplikacionit të saj përfundimtar, që është kanceri i endometrit i përmendur tashmë.

Ajo që duhet të dijë çdo paciente është se kërkohen kontrolle të rregullta gjinekologjike, por edhe kështu, në rast të ndonjë gjakderdhjeje të parregullt nga mitra, pra gjakderdhje që ka ndodhur jashtë ciklit menstrual, gjakderdhje të zgjatur menstruale, si dhe gjakderdhje pas menopauzës, gjakderdhje në postmenopauzë dhe çdo rrjedhje vaginale, të lajmërojë menjëherë gjinekologun e familjes për ekzaminim.

Gjithmonë gjatë çdo ekzaminimi, gjatë çdo diagnoze, qoftë e mirë apo e keqe, pacientët janë të interesuar se çfarë ka çuar në problemin përkatës. Me pak fjalë do të thosha se shkaku kryesor i shfaqjes së hiperplazisë endometriale dhe komplikacioneve të saj është ESTROGJENI.

- ESTROGJENI, hormoni i feminitetit, hormoni i seksualitetit dhe libidos tek femrat, hormoni përgjegjës për shëndetin mendor, për ndërtimin e sistemit kardiovaskular dhe imunitar tek femrat dhe të gjitha karakteristikat e tjera të dukshme femërore, rregullator i pjesës së parë (faza e estrogjenit ) nga cikli menstrual, është fajtori kryesor për shfaqjen e kësaj patologjie të rëndë tek femrat, d.m.th. është ai që e shndërron endometriumin normal në hiperplazi (trashje), që në rastin e një ndryshimi atipik të strukturës qelizore në 30% mund të çojë në kancer endometrial.

- ESTROGJENI, d.m.th. burimet e tij, prodhuesit dhe shpërndarësit e tij në qarkullimin e organizmit ndahen kryesisht në dy pjesë: prodhuesit endogjenë (të brendshëm) dhe ekzogjenë (të jashtëm) të hormonit estrogjen.

1. Burimet endogjene - niveli i rritur i estrogjenit në gjak, të ashtuquajturat Hiperestrogjenemia janë si më poshtë:
- vezoret policistike - anovulim (mungesa e ovulacionit dhe çrregullim i ciklit menstrual), i cili karakterizohet nga një nivel i rritur i estrogjenit në gjak;
- menarka e hershme, d.m.th. fillimi i hershëm i ciklit menstrual;
- menopauza e vonshme, d.m.th. ndërprerja e vonshme e cikleve menstruale;
- nullipara - gra që nuk kanë lindur;
- obeziteti - një nga problemet më serioze, d.m.th. indi dhjamor si burimi kryesor i estrogjeneve në periudhën perimenopauzale, menopauzë dhe pas menopauzës;
- tensioni i lartë i gjakut;
- diabeti mellitus;
- tumoret e vezoreve, që prodhojnë estrogjen, etj.

2. Burimet ekzogjene - niveli i rritur i estrogjenit, d.m.th. futet në trup nga jashtë. Kryesisht ekziston terapia zëvendësuese hormonale, ose e njohur si kontraceptivë, të cilët në të kaluarën kishin një nivel seriozisht më të lartë të estrogjenit, dhe së fundmi janë dy komponentësh dhe përmbajnë një kombinim estrogjeni dhe progesteroni, dhe sipas hulumtimeve të fundit të OBSH-së, ato i përkasin grupit të barnave absolutisht të sigurta për t'u përdorur, si dhe një grup i barnave që përdoren në trajtimin e kancerit të gjirit, që është Tamoxifen, i cili me kalimin e kohës çon në obezitet, dmth. hiperplazia endometriale e mitrës.

- Estrogjeni i lartpërmendur do ta bëjë gjithë këtë patologji nëse nuk kundërshtohet nga ana tjetër nga kundërushtari i tij, dmth. progesterone. Rreth tij pak më poshtë në artikull.

Terapia varet nga diagnoza e marrë nga analiza patohistologjike dhe në varësi të llojit të hiperplazisë në fjalë (e thjeshtë ose komplekse, me ose pa atipinë ose shfaqjen e kancerit endometrial) gjinekologu klinik duke përmbledhur disa faktorë për pacientin, për shembull, nëse pacieneti ka arritur të bëhet prindër, d.m.th. nëse ka lindur fëmijë, rreziku i kancerit, nëse ka sëmundje të tjera shoqëruese, mosha, si dhe një sërë faktorësh të tjerë, vendosin për trajtimin e duhur.

Pas përmbledhjes së këtyre faktorëve, si dhe vlerësimit të rrezikut për shëndetin dhe jetën e ardhshme të pacientit, vendoset nëse do të aplikohet trajtimi operativ duke hequr mitrën dhe vezoret dhe në varësi të diagnozës patohistologjike dhe marrjes së mostrave nga limfat, ose terapia me preparate progesteroni do të aplikohet së bashku me tërësinë e rrethanave dhe natyrisht, individualitetin, d.m.th. çdo pacient është rast më vetej.

Është e pashmangshme të përmenden kundër-ushtarët e përmendur tashmë që është kontra-estrogjeni ose të njohura si preparate progesteroni, të cilat janë kryesisht pjesa kryesore e terapisë dhe ndjekja e patologjisë tashmë të theksuar dhe disponohen në formën e tabletave, terapisë ampulare dhe DIU ose të njohura si spirale intrauterine.

Aplikimi i tyre përshkruhet nga mjeku gjinekolog dhe siç e kam thënë tashmë - kompleksiteti është I vepantë për çdo pacient, kombinimi i të gjitha rrethanave dhe, natyrisht, zgjedhja e më të mirës për pacientin.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.22-23 të botimit elektronik të revistës BETTY (GUSHT 2022).