Si shfaqet limfedema?

Bojana Bozhinovska
Fizioterapist i diplomuar
Terapist limfederm i certifikuar
PRO MEDIKA

Sistemi limfatik është një rrugë përmes së cilës lëngu i tepërt mblidhet dhe transportohet nga hapësira ndërqelizore dhe kthehet në qarkullimin venoz.

Limfedema është akumulimi i lëngjeve të pasura me proteina në indet e buta, i cili shoqërohet me ënjtje dhe shkakton inflamacion kronik dhe ndryshim në indet përreth.

Sistemi limfatik përbëhet nga kapilarët limfatikë, enët limfatike, nyjet limfatike, limfocitet dhe organe të caktu
ara, të cilat përbëhen nga indi limfatik dhe kanë një funk
sion të caktuar.

Kapilarët limfatikë mbledhin lëngun e tepërt nga hapësira ndërqelizore, e cila më tej transportohet përmes enëve limfatike në qarkullimin venoz.

Enët limfatike, ndryshe nga arteriet dhe venat, pompojnë limfën vetë në nyjet limfatike, pastaj prej tyre në organet më të mëdha limfatike dhe në fund në qarkullimin venoz.
Transferimi natyral i limfës mbështetet nga muskujt, nyjet me lëvizjen e tyre, ndryshimi i presionit të gjoksit gjatë frymëmarrjes, pulsimet e arterieve, presioni negativ i venave si dhe teknika manuale e quajtur drenazh limfatik manual që transferon limfën përmes sistemit limfatik.

Limfocitet janë qeliza të bardha të gjakut që kanë origjinën në nyjet limfatike. Funksioni i tyre është të njohin mikrobet, viruset, qelizat e panjohura, qelizat e kancerit dhe të reagojnë ndaj tyre, t'i shkatërrojnë ato dhe t'i dëbojnë nga trupi.

Nyjet limfatike marrin limfat nga një zonë specifike e trupit, për shembull, nyjet limfatike nën sqetull marrin limfat nga krahu, gjoksi dhe shpina.

Funksioni i sistemit limfatik

• rikthen proteinat në përbërjen e gjakut;
• redukton lëngun e tepërt nga hapësira ndërqelizore;
• ndikon në imunitetin - krijon limfocite;
• thith yndyrnat dhe vitaminat e tretshme në yndyrë dhe gradualisht i kthen ato në qarkullimin venoz.

Lëngu limfatik përmban shumë lëndë ushqyese, është një objektiv për bakteret, të cilat mund të hyjnë në trup përmes lëkurës me ndihmën e pickimit të insekteve ose nëse vazhdimësia e lëkurës prishet përmes një plage.
Ky mund të bëhet një problem i vërtetë nëse limfedema rritet për shkak të një infeksioni, djegieje, tendosje muskulore ose pickimi të insekteve.
Nëse sistemi limfatik nuk mund të përballojë lëngun e akumuluar, ai fillon të rikthehet dhe të grumbullohet në hapësirën ndërqelizore në indet e buta dhe shfaqet limfedema.

Limfedema mund të prekë të gjithë krahun, një pjesë të krahut, vetëm dorën ose më shpesh zonën mbi bërryl. Prandaj, limfedema mund të ndahet në tre faza.

1. faza e parë - një ndjenjë e rëndimit, shqetësimit, presionit në një pjesë të caktuar të trupit ose ënjtjes së lehtë, pothuajse e padukshme me sy të lirë.
2. faza e dytë - ënjtje e dukshme e një pjese të trupit. Nën presion, një depresion mbetet në lëkurë dhe kërkon kohë për t'u zhdukur.
3. faza e tretë – pjesa e prekur e trupit është dy-tre herë më e madhe në krahasim me anën e shëndetshme.

Faktorët që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të limfedemës

Limfedema mund të shfaqet një javë pas operacionit ose vite pas trajtimit fillestar të sëmundjeve onkologjike.

Mund të shkaktohet nga infeksioni, lëndimi ose pa asnjë arsye.

Faktorët që mund të ndikojnë në shfaqjen e limfedemës:
• Dëmtime të lëkurës dhe muskujve: gërvishtje, kafshim kafshësh, pickim insekti, lëndim gjatë punës në kopsht;
• Nxehtësia - për shkak të zgjerimit të enëve të gjakut, mund të ndikojë në rritjen e lëngjeve në zonën e limfedemës, qëndrimi i tepërt në vaskë të nxehtë ose në diell mund të rrisë limfedemën;
• Ngarkesa fizike e tepërt e dorës gjatë pastrimit, bartja e një ngarkese të rëndë në anën e operuar;
• Shtimi në peshë mund të ndikojë në limfedemën sepse kufizon qarkullimin e gjakut dhe limfës;
• Pirja e tepërt e duhanit;
• Diabeti;
• Mpiksja e gjakut;
• Fluturimet e gjata me aeroplan;
• Kanceri i avancuar në nyjet limfatike.

Shenjat paralajmëruese të limfedemës

• Ndjenja e rëndesës në krah/këmbë;
• Ndjenja e shtrëngimit në dorë;
• Ënjtje e lehtë në dorë dhe gishta;
• Zvogëlimi i lëvizjes së dorës dhe gishtërinjve;
• Ndjenja e tensionit;
• Bizhuteritë që kemi fillojnë të jenë të vogla;
• Pas presionit në lëkurë, në atë vend mbeten vrazhda;

Si të njohim infeksionin
• Ethe;
• Skuqje;
• Ënjtje;
• Ndjenjë e ngrohtësisë;
• Hipersensitivitet ose dhimbje në një pjesë të caktuar të trupit.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.22-23 të botimit elektronik të revistës BETTY (DHJETOR 2022).