Spondilioza

Shkruar nga: Dr. Marija Jakimova – Specialiste në Ortopedi

Spondilioza, ose më konkretisht, spondilioartroza, është një nga diagnozat më të zakonshme në mesin e popullatës së rritur. Zakonisht, sëmundja prek disa nivele të shtyllës kurrizore, kështu që varësisht se në cilën pjesë shfaqet, mund të kemi spondiliozë cervikale ose të qafës, spondiliozë torakale dhe spondiliozë lumbare.

Më të zakonshmet janë spondilioza lumbare dhe cervikale. Spondilioza torakale zakonisht nuk shkakton simptoma më serioze.

Ka disa terma mjekësorë që tingëllojnë të ngjashëm dhe shpesh ngatërrohen me spondiloozën, dhe këto përfshijnë gjendjet shëndetësore të mëposhtme:

Spondilitis është inflamacion i një ose më shumë rruazave, si në spondilitin ankilozues, një formë inflamatore e artritit kurrizor.
Ky është një proces shumë i ndryshëm nga spondilioza, sepse spondilioza është degjenerative, ndërsa spondiliti është inflamator.

Spondiloliza është zhvillimi dhe formimi jo i plotë i pjesës lidhëse të vertebrës të quajtur pars interarticularis. Ky defekt predispozon për spondilolistezë për shkak të paqëndrueshmërisë së shtyllës kurrizore.

Spondilolisteza është rrëshqitje, zhvendosje, d.m.th. lëvizja përpara ose mbrapa e trupit të njërës prej vertebrave në raport me rruazën ngjitur.

Si rezultat, shtylla kurrizore zakonisht është jashtë shtrirjes, dmth. të gjithë trupat vertebral nuk janë në një pozicion normal në krahasim me të tjerët. Nëse rruazat e zhvendosura lëvizin me lëvizjen e shtyllës kurrizore, kjo quhet spondilolistezë dinamike.

Zhvendosja dinamike e rruazave vizualizohet nga rrezet X të shtyllës kurrizore, të marra me pacientin që përkulet (përkulet përpara) dhe më pas shtrihet (përkulet prapa) në shpinë.

Spondylosis deformans është rritja e osteofiteve ose urave kockore rreth disqeve ndërvertebrale të degjeneruara në shtyllën kurrizore.

Stenoza spinale është një ngushtim i kanalit kurrizor. Ky ngushtim i kanalit kurrizor kufizon dhe zvogëlon hapësirën për palcën kurrizore dhe nervat që dalin prej saj.
Nervi shiatik është dhimbje si pasojë e dëmtimit të nervit shiatik, i cili shtrihet dhe lëviz nga pjesa e pasme e ijeve, mbi vithe, përgjatë këmbës, në njërën anë ose në të dyja anët.
Nervi shiatik është një lloj specifik i kompresionit ose acarimit të nervave që dalin nga palca kurrizore.

Cilat janë shkaqet dhe faktorët e rrezikut për shfaqjen e kësaj gjendje?
Spondilioza është një fenomen i plakjes. Me kalimin e moshës, kockat dhe ligamentet në shtyllën kurrizore dëmtohen, duke çuar në paraqitjen e kalcifikimeve kockore ose thumbave.

Gjithashtu, disqet ndërvertebrale degjenerojnë dhe dobësohen, gjë që mund të çojë në hernie diskale ose fryrje të diskut. Spondilioza është shumë e zakonshme midis moshës 20 dhe 50 vjeç.

Cilat janë shenjat e simptomave të spondiliozës?
Tek disa njerëz, spondilioza shkakton dhimbje në shpinë dhe qafë për shkak të shtypjes së nervave, pra bllokimit të nervit. Nervat e shtypyra të qafës shkaktojnë dhimbje në qafë, shpatulla, krahë, madje edhe dhimbje koke.

Ekzaminimet karakteristike të spondilozës zakonisht mund të shihen në një radiografi të pjesës specifike të shtyllës kurrizore. Këto ekzaminime përfshijnë një reduktim të hapësirës së diskut midis rruazave, formimin e shtyllave kockore në pjesën e sipërme ose të poshtme të rruazave dhe depozitat e kalciumit në zonat ku vertebrat janë më të prekura nga degjenerimi.

Nëse një hernie diskale nga spondilioza shkakton një nerv të shtypur, dhimbja mund të përhapet në ekstremitete. Dhimbja e shpinës për shkak të fryrjes së disqeve zakonisht përkeqësohet nga qëndrimi i gjatë në këmbë, ulur dhe përkulja përpara dhe shpesh lehtësohet duke ndryshuar pozicionin ose duke ecur. Nëse nervi është i shtypur rëndë, ai dëmtohet përgjithmonë dhe për këtë arsye mund të çojë në dobësi në gjymtyrën e prekur.

Si diagnostikohet spondilioza?
Diagnoza e spondiliozës bëhet me ekzaminim klinik, duke përdorur teste radiologjike si rreze X, MRI ose CT.

Nga ekzaminimi klinik është i rëndësishëm testi i kompresimit cervikal (Shurling test), i cili kryhet duke përkulur kokën e pacientit anash dhe duke ushtruar presion mbi të. Dhimbja në qafë ose në shpatulla në të njëjtën anë (dmth në anën nga e cila është e përkulur koka) tregon një rezultat pozitiv për këtë test. Gjithashtu kryhet testi Lermit: ndjesia e goditjes elektrike me qafën e pacientit të përkulur.

Rrezet X si një metodë diagnostike mund të tregojnë kalcifikimet kockore të trupave vertebrale në shtyllën kurrizore, ngushtimin e nyjeve të fasetit dhe ngushtimin e hapësirave të diskut ndërvertebral. Një skanim CT i shtyllës kurrizore është në gjendje të vizualizojë shtyllën kurrizore në më shumë detaje dhe të diagnostikojë ngushtimin e kanalit kurrizor (stenozë kurrizore) nëse është e pranishme.
Skanimi MRI është mjaft i shtrenjtë, por tregon detajet më të vogla në shtyllën kurrizore dhe përdoret për të vizualizuar të gjitha shtrëngimet në shtyllën kurrizore.

Cili është trajtimi i spondiliozës?
Trajtimet për spondiliozën kanë për qëllim trajtimin e dhimbjes së shpinës dhe qafës të shkaktuar nga spondilioza. Trajtimet e disponueshme ndahen në disa kategori: medikamente, vetëkujdes, ushtrime dhe terapi fizike, terapi plotësuese dhe alternative.

Terapia fizike mund të jetë efektive në rivendosjen e gamës së lëvizjes, fleksibilitetit dhe forcimin e tonit të muskujve. Kirurgjia përfshihet si trajtimi i zgjedhur në pacientët me radikulopati cervikale dhe lumbare, të cilët kanë dhimbje të patolerueshme, simptoma progresive ose dobësi që nuk përmirësohen me terapinë konservatore.

Kirurgjia e dekompresimit të shtyllës kurrizore mund të kryhet nga një qasje e përparme ose e pasme. Qasja ndryshon në varësi të vendit dhe shkakut të shtypjes së rrënjës nervore. Në të shumtën e rasteve, osteofitet dhe pjesët e diskut ndërvertebral hiqen.

Kirurgjia me fuzion vertebral: kryhet kur ka dëshmi të paqëndrueshmërisë së shtyllës kurrizore ose mospërputhje të trupave vertebralë.

Për lexim të hollësishëm të këtij teksti, shihni f.24-25 të botimit elektronik të revistës BETTY (Shkurt 2022).