VIRUSI HPV DHE KANCERI I QAFËS SË MATIT

Kanceri i qafës së mitrës përkufizohet si pushtimi i qelizave malinje përmes membranës bazale dhe përfshirja e tyre në stromën e qafës së mitrës. Globalisht, kanceri i qafës së mitrës është lloji i katërt më i zakonshëm i kancerit dhe shkaku kryesor i vdekjes tek gratë. Përafërsisht 70% e të gjitha rasteve ndodhin në vendet në zhvillim, dhe në vendet e zhvilluara, programet e përhapura të shqyrtimit kanë ulur ndjeshëm incidencën.

Kanceri i qafës së mitrës zhvillohet nga gjendjet e mëparshme prekanceroze gjatë një periudhe prej 10 deri në 20 vjet. Ka disa lloje të kancerit të qafës së mitrës. Rreth 90% janë të tipit të karcinomës skuamoze, 10% të tipit të adenokarcinomës. Diagnoza zakonisht bëhet me procedura depistuese dhe biopsi. Metodat imazherike përdoren për të përcaktuar shkallën e kancerit. Infeksioni HPV është i përfshirë në 90% të rasteve të kancerit të qafës së mitrës.

Faktorët e rrezikut:
Ekspozimi i hershëm ndaj virusit HPV (fillimi i hershëm i marrëdhënieve seksuale, partnerë të shumtë seksualë, partner mashkull me shumë partnerë seksualë);
Pirja e duhanit rrit rrezikun e zhvillimit të kancerit të qafës së mitrës. Në gratë që janë duhanpirëse aktive me infeksion HPV, incidenca e kancerit invaziv është 2 deri në 3 herë më e lartë;
Infeksionet me HIV, klamidia, herpes simplex, gonorrea;
Përdorimi i kontraceptivëve;
terapi imunosupresive;
Sëmundjet autoimune;
Mosha e hershme në lindjen e parë, shtatzënitë e shumëfishta;
Statusi i ulët social;
Dieta.
Simptomat :
F azat e hershme janë më shpesh asimptomatike. Gjakderdhja vaginale, gjakderdhja nga kontakti (më shpesh pas marrëdhënieve seksuale), ose më rrallë një masë tumorale vaginale mund të sugjerojë praninë e një tumori malinj. Simptomat përfshijnë gjithashtu dhimbje të lehta gjatë marrëdhënieve seksuale dhe rrjedhje vaginale. Në fazën e avancuar të sëmundjes ka një probabilitet të lartë për metastaza, më së shpeshti në bark, mushkëri, fshikëz dhe rektum. Simptomat që shfaqen në fazën e avancuar janë: rrjedhje vaginale me erë të pakëndshme, dhimbje, humbje oreksi, humbje peshe, lodhje, dhimbje legeni, dhimbje në këmbë, ënjtje në këmbë, fraktura të kockave dhe më rrallë, rrjedhje e urinës ose feces nga vagina.
Infeksioni HPV dhe kanceri i qafës së mitrës
Infeksioni me disa lloje të HPV me rrezik të lartë është faktori më i madh i rrezikut për kancerin e qafës së mitrës. Llojet e HPV 16 dhe 18 janë përgjegjës për rreth 75% të të gjitha rasteve të kancerit të qafës së mitrës në nivel global, dhe tipet 31 dhe 45 për 10% të mbetur. Gratë që kanë pasur një numër të madh partnerësh seksualë ose kanë pasur një partner që më parë ka pasur një numër të madh partnerësh seksualë, janë 150-200 lloje të njohura të HPV-së, prej të cilave 15 klasifikohen si me rrezik të lartë (16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 55, 28, 69, 20). si lloje me rrezik të ndërmjetëm (26, 53, 66) dhe 12 si lloje me rrezik të ulët (6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81). Lythat gjenitale – kondilomat që formojnë një lezion beninj të qelizave epiteliale që shkaktohen gjithashtu nga infeksioni me disa lloje të virusit HPV, të cilat zakonisht nuk shoqërohen me zhvillimin e kancerit të qafës së mitrës. Shpesh ka bashkë-infeksion me lloje të ndryshme të HPV-së.
Parandalimi:
Vaksinimi konsiderohet si parandalim parësor. Vaksina e fundit polivalente, e cila përmban 9 lloje me rrezik të lartë që shkaktojnë kancer në pjesë të ndryshme të trupit, u jepet vajzave të moshës 9 deri në 14 vjeç, por mund t‘u jepet grave deri në 45 vjeç. Skriningu për kancerin e qafës së mitrës më parë bëhej me anë të PAP testit, por sot është vërtetuar se analiza e HPV-së në kombinim me PAP testin ofron rezultate më të besueshme dhe zbulim të hershëm të llojeve të HPV me rrezik të lartë.
Mjekimi: Lloji i trajtimit për kancerin e qafës së mitrës varet nga shtrirja e sëmundjes. Ai mund të jetë:
Për ndryshime prekanceroze: me konizim me thikë të ftohtë, ablacion dhe konizim me lazer, heqje të gjerë të zonës së transformimit me një lak të nxehtë (LLETZ) dhe më shumë.
Për format invazive të kancerit: kirurgji radikale, rrezatimi dhe kimioterapia e mundshme.

Ai shkruan
Prof. Dr Goran Dimitrov