Ментална руминација – тивка битка во умот: Како се развива, какви последици носи и како може да се надмине

Во секојдневната психолошка динамика на современиот човек сè почесто се среќаваме со феноменот наречен ментална руминација – процес во кој умот непрекинато се враќа на исти мисли, најчесто обземен со грижи, вина или нерешени ситуации. Оваа состојба се појавува тивко, но може да прерасне во хроничен проблем што влијае на менталното здравје, сонот, продуктивноста и квалитетот на живот.

Што претставува менталната руминација?
Руминацијата не е исто што и размислување или рефлексија. Таа е неконтролирано повторување негативни мисли кои немаат конструктивен исход. Наместо да доведат до решение, овие мисли го исцрпуваат менталниот капацитет, предизвикуваат анксиозност и често се поврзани со состојби како депресија, ОКР или посттрауматско нарушување.
Пример за руминација е личност која со месеци анализира одлука која веќе е донесена, чувствува вина за нешто од минатото или постојано мисли „што ако“ сценарија во однос на иднината.
Зошто се јавува?
Најчестите причини за појава на ментална руминација се:
- Ниско ниво на емоционална регулација
- Нереализирани очекувања или перфекционизам
- Претходна траума или голема животна промена
- Социјален или личен притисок
- Недостиг на техники за справување со стрес
Иако секој може да руминира повремено, проблемот станува значаен кога таа состојба трае со денови, недели, па и месеци, и го попречува нормалното функционирање.

Последици врз психата и телото
Долготрајната ментална руминација е сериозен стресор. Може да доведе до:
- хронична анксиозност или депресија
- нарушувања во спиењето
- влошени односи со околината
- намалено самопочитување
- соматски симптоми како главоболки, напнатост, дигестивни тегоби

Телото не прави разлика меѓу реална опасност и ментална грижа – секојпат кога руминираме, го активираме телесниот одговор на стрес, што на долг рок влијае на имунитетот и општата енергија.

Како се справуваме?
1. Развивање на свесност (mindfulness)
Редовна пракса на медитација или техники за длабоко дишење му помагаат на умот да остане во сегашниот момент и да се „откачи“ од циклусот на руминација.
2. Когнитивна реструктурирација
Со поддршка од психолог, се работи на идентификација и промена на негативните шеми на размислување.

3. Поставување граници за размислување
Практикувајте метод како „време за грижа“ – ограничете го времето кога ќе размислувате за проблемот и остатокот од денот насочете го кон активности и продуктивност.
4. Запишување мисли
Дневникот на мисли помага да се создаде дистанца меѓу вас и менталните содржини, а воедно нуди увид и структура.
5. Физичка активност и рутина
Телото што се движи е ум што се смирува. Редовната активност ја менува хемијата на мозокот и овозможува природно ослободување од менталните блокади.

Заклучок
Менталната руминација е дел од современата психолошка реалност, но не мора да биде хроничен товар. Со вистинска поддршка, алатки и грижа за себе, секој може да научи да го „смири умот“ и да ја врати контролата врз сопственото ментално здравје. Мислите се тука да ни служат – не да нè заробат.

 

Пишува
Психолог
Горан Спасовски