Кожата која е склона кон акни ги засега луѓето од сите возрасти, а не само адолесцентите. Кај најчестата форма на акни, acne vulgaris (акни за време на пубертетот), лојните жлезди во кожата произведуваат зголемено количество себум, што доведува до затнување на фоликулите со мртви клетки од кожата и бактерии, што од своја страна може да доведе до акни, воспаленија, црвенило и други промени карактеристични за оваа состојба. Овој тип кожа е познат како „склона кон акни", „подложна кон несовршености" или „многу масна".
Овие видови кожни проблеми се најчести и приближно 70 до 80% од младите луѓе во целиот свет страдаат од нив. Сепак, во извесна мерка се засегнати и возрасните, особено жени во подоцнежна фаза во животот, поради хормоналните промени.
Кај луѓето со кожа склона кон акни прекумерното производство на себум создава идеална средина во која можат да се размножуваат безопасните бактерии на акните (Propionibacterium acnes). Бактериите кои обично живеат на кожата без да создаваат проблеми се натрупуваат и потоа ги колонизираат затнатите фоликули, формирајќи папули или пустули. Микровоспалението е помала причина за формирање акни и е предизвикано од надворешни или внатрешни стресни фактори. Тоа е најчестата причина за појава на акни.
Главни фактори за настанување акни:
Активни лојни жлезди. Лојните жлезди создаваат себум или масло, потребни за подмачкување на површината на кожата. Оние кои се подложни на акни имаат лојни жлезди кои произведуваат повеќе себум отколку што е потребно. Во основа вака масна кожа е одлична средина за развој на бактериите кои се одговорни за појава на воспалени акни.
Десквамација (лупење) на површинскиот слој во изводните канали на лојните жлезди, што доведува до затнување на лојната жлезда и неможност за излегување на лојта на површината на кожата. Вишокот маснотии од кожата треба да се излачува преку нејзините пори, но порите понекогаш се блокирани од фоликулите на влакното, нечистотии и мртви клетки. Овие нечистотии во комбинација со вишокот себум можат дополнително да ги затнат порите и така да предизвикаат појава на акни.
Хормони. Андрогените хормони ги поттикнуваат лојните жлезди засилено да лачат маснотии. Момчињата и девојчињата во пубертет кои поминуваат низ драматични хормонални промени се особено подложни на појава на акни.
Исхрана. Исхраната која содржи многу блага, пржена или процесирана храна може да го влоши проблемот со акните.
Стрес. Стресот го поттикнува телото да произведува одредени хормони и да го зголеми нивото на токсини во телото, што може да предизвика појава на акни.
Лекови. Некои лекови кои содржат состојки, како бромид, литиум, кортикостероиди и слично, е докажано дека предизвикуваат акни. Овие лекови не треба да се користат истовремено со лекови против акни.
Облека. Тесни капи, заштитни шлемови, тешки прерамки на торби или маици тесни околу вратот, ја изложуваат кожата на притисок и предизвикуваат триење. И облека направена од материјали кои не ѝ дозволуваат на кожата да диши, исто така може да предизвика појава на акни.
Лоша нега на кожата. Триење, копање, стискање или кое било друго лошо чистење на кожата само ќе го влоши проблемот со акните.
Фактори од околината. Загадениот воздух, влагата и сонцето можат негативно да влијаат на кожата и да предизвикаат проблем со акни.
Гени. Акните можат да бидат наследни.
Колку рН-вредонста е важна за нашата кожа
За возрасни, нормалната pH-вредност на кожата е околу 5,5, што е само малку кисело. Оваа киселост помага во одржувањето на балансот на природните масла на кожата и ја штити од штетни бактерии.
Кожата на лицето и рацете обично е алкална во споредба со кожата на делови од телото кои не се толку често изложени, како на пример во пазувите, препоните итн.
Како изгледа премногу кисела или премногу базична кожа- ако вашето pH стане премногу високо или премногу ниско, тоа го нарушува природното микроокружување на кожата. Вашите нормални, здрави бактерии не растат како што треба, а кожната бариера не функционира толку добро.
Кога pH на вашата кожа станува премногу кисело или премногу базично, тоа може да доведе до проблеми со кожата, а тоа се сувост и лупење.
Премногу или премалку киселина може да ги отстрани природните масла од вашата кожа и да ја исуши - акни: нарушувањето на балансот на природните масла на вашата кожа поттикнува раст на бактерии, што може да доведе до појава на акни.
Терапија и лекување акни
Лекувањето на акните е специфичен, долготраен и многу индивидуален процес. Она што е особено важно е првиот преглед да биде направен од страна на дерматолог кој ќе ја постави точната дијагноза и ќе почне со соодветна терапија.
Постојат неколку значајни фази на дејствување на кои треба да се обрне внимание при лекувањето на акните:
Намалување на продукцијата на себум (комедолитичко дејство)
Отстранување на површинските кератински мртви клетки (кератолотичко дејство)
Уништување на бактериите присутни во каналот на лојната жлезда (бактерицидно дејство)
При третманот на акни прво се започнува со препорачана топична (локална) терапија која вклучува медицински дерматолошки производи за проблематична кожа склона кон акни, најдобар ефект даваат препаратите кои што имаат рН 5,5. Тоа се лосиони, креми, пени (со Montaline C40) или гелови кои во својот состав најчесто содржат бензоил пероксид, витамински комплекс, пантенол, млечна киселина, ретиноиди, АХА киселини, антибиотици итн. Терапијата која е препорачана од дерматолог треба редовно и дисциплинирано да се спроведува. Вообичаено првичните резултати може да се видат дури по 12 недели.
Ако се работи за потешки форми на акни, покрај топичната (локална) терапија, се препорачува и терапија со антибиотици на база на тетрациклини, еритромицин или пак поновата група на макролидни антибиотици кои даваат одлични резултати кај третман на акни. Понекогаш, пак, во консултација со гинеколог може да се вклучи и хормонална терапија. Кај потешки облици на акни (нодуло-цистични), пак, се применува терапија со орални ретиноиди .
За да се постигнат подобри резултати, а секако во зависност од состојба и видот на акните, се препорачува терапијата да се комбинира и со третмани за чистење на лице, односно со комедоно-екстракција со цел да се ослободи каналот на лојната жлезда. Понатаму, се препорачуваат и третмани со микродермоабразија (механички пилинг), светлосна терапија, како и хемиски пилинг (со хемиска супстанција ) сè со цел да се спречи понатамошното создавање акни и да не дојде до создавање лузни кои дополнително треба да се лекува. При третман на акни, вообичаено најдобри резултати има комбинираната терапија која дерматологот ја одредува индивидуално за секој пациент.
Конвенционалното лекување на акните трае од 3-6 месеци.Препарати кои во својот состав содржат: Montaline C40, млечна киселина, витамински комплекс ,пантенол, најважно е препаратите да бидат со рН 5,5 вредност .
Изостанокот на брзи резултати ги обесхрабрува пациентите, особено адолесцентите , кои прерано се откажуваат од терапијата, се префрлаат на нов препарат, напоредно користат повеќе препарати, дури и почесто од пропишаното, што само ја влошува ситуацијата.
Пишува
спец. дерматолог д-р Мартина Ѓорѓиевска-Камчева
.svg){kind=icon}