Циркуларен кариес кај млечни заби

|

Д-р Искра Аврамоска
Доктор по стоматологија
ПЗУ ИН Дент, Скопје



Циркуларен кариес кај млечните заби

Процесот на циркуларен кариес секогаш започнува на горните секачи и многу брзо се шири на другите млечни заби во горната вилица, а подоцна и на долната вилица. Прво, млечните заби се појавуваат помеѓу шестиот месец и првата година од животот. Тоа е голема радост за родителите, но понекогаш носи и големи проблеми.
Кај голем број деца до 3-годишна возраст (околу 15 %) се јавува циркуларниот кариес како екстремно регресивна појава. Родителите честопати дури и не ги забележуваат првите знаци – појава на бели, кредести точки на вратот на горните секачи. Овие дамки се знаци на прогресивно и напредно топење на глеѓта на забот. Уништувањето се шири околу вратот на забот, па оттука и името „циркуларен, односно циркуларен  кариес“. Како што напредува во длабочината на забот, коската на забот (дентин) се уништува. Тогаш забите стануваат еродирани, црни и значително ослабени.Разликата помеѓу циркуларен и  млечен кариес

Циркуларниот кариес секогаш започнува на горните секачи и се шири на другите заби во горната вилица, додека млечниот кариес  најчесто започнува  во фисурите (пукнатинки) на млечните молари. Исто така, прогресијата на циркуларниот  кариес може да биде исклучително брза и за неколку недели по појавата на бели дамки настапува  расипување на забите.



Причина за циркуларен кариес

Бактериите од родот Streptoccocus mutans се главна  причина за расипување на забите. Тие се прицврстуваат на површината на забот и формираат мукозни мембрани околу себе  наречени забен плак. Бактериите преработуваат шеќери неопходни за сопствената исхрана, а како нуспроизвод  се акумулираат органски киселини кои дејствуваат на површината на забната глеѓ и ја нарушуваат рамнотежата при создавањето на минералната решетка. Како резултат, минералите стануваат невидливи за голо око (деминерализираат), се појавуваат  бели дамки и на крајот глеѓта  пука.

Синдром на baby bottle

До неодамна се сметало дека единствената причина за циркуларен кариес е зачестеното користење на шише со чај, сок или млеко кај бебињата. Во англиската стручна литература, циркуларниот кариес се нарекува  baby bottle syndrome. Порано на овие простори било обичај детето да заспие со цуцла натопена во мед. Појавата на болеста, исто така, е поврзана со засладување на вештачка храна за бебиња. Се сметало дека болеста започнува на горните заби, бидејќи долните се заштитени од ефектите на шеќерот преку јазикот што ги покрива. Поради сето ова, денес педијатрите најстрого забрануваат дете да заспива со шише течност во кое има  шеќери, со цел заштита на млечните заби и спречување на рана појава на кариес.

Храна за бактерии

Секоја подолга консумација на шеќери, без разлика дали е од шише, вештачка храна, па дури и мајчино млеко  е извор на храна за бактериите кои се појавуваат на  забите. Ако родителите, а особено мајката, се носители на висока концентрација на бактеријата Streptoccocus mutans во  устата за време на периодот на никнување на забот, инфекцијата во устата на детето е многу посилна, а со тоа и можноста кариесот да се развие порано. Горните секачи се особено чувствителни, бидејќи во таа област плунката е помалку подвижна, а со тоа и нејзината заштитна улога. Усните кај децата не се целосно затворени, така што областа на горните заби се суши побрзо. Бебето спие подолго, а во тој период плунката се лачи помалку. Бебињата во плунката имаат половина повеќе одбранбени антитела отколку постарите деца и возрасните.

Подобро да се спречи отколку да се лекува

Циркуларниот кариес е последица на ЛОШАТА ГРИЖА ЗА МЛЕЧНИТЕ ЗАБИ и прекумерното оптоварување со шеќер. Како да се спречи?
Родителите треба редовно да ги мијат забите и, доколку е можно, да го елиминираат Streptoccocus mutans од устата. Исто така, на  бебињата мора редовно да им ги мијат забите со газа, по можност наутро, после јадење и пред спиење. Ако се појават бели дамки, потребно е што побрзо да се обратат кај стоматолог, кој ќе преземе ефикасни мерки со цел спречување на процесот на нагризување на глеѓта кај забите.
Мора да се лекуваат сите расипани заби, да се извадат остатоците од корените и да се лекуваат  процеси во коските и фистулите.

Заштита на усната шуплина

Плунката е најважниот фактор за заштита на усната шуплина и забите. Таа има голем број улоги, од кои најважни се:
* механичко плакнење на остатоци од храна од забите и мукозните мембрани,
* распаѓање на шеќерот со помош на  ензимите што ги содржи,
* присуство на одбранбени антитела (специјална група назначена како IgA), како и други одбранбени механизми,
* неутрализација на киселина,
* реминерализација на глеѓната површина итн.

За детално читање на овој текст, погледнете на 20-21 стр. во електронското издание на BETTY магазин (НОЕМВРИ 2020).