Што е неплодност и како да се препознае

Како се дефинира неплодноста
Неплодноста е медицински услов што се дефинира како неможност на двојка да постигне бременост и да ја одржи до завршување, иако се обидуваат со редовни сексуални односи без употреба на контрацепција. Според стандардите на Светската здравствена организација (СЗО), неплодноста се дефинира како:
1. Неуспех во постигнување бременост по една година редовни сексуални односи без контрацепција.
2. Кај жени над 35 години, периодот се намалува на шест месеци, пред да се започне со медицински испитувања за неплодност.

Поделба на неплодност
Примарна неплодност: Кога двојката никогаш не постигнала бременост.
Секундарна неплодност: Кога двојката веќе има дете, но не може да постигне бременост во текот на новиот обид.

Причини за неплодност
Женски фактори: Хормонски нарушувања, овулациски проблеми, запалителни состојби, или анатомски аномалии.
Машки фактори: Ниска концентрација на сперма, лоша мобилност на сперматозоидите, или структурни проблеми.
Комбинирани фактори: Проблеми кои влијаат и на двајцата партнери.
Дијагнозата на неплодноста вклучува медицински испитувања и тестови за да се утврдат потенцијалните причини и да се развие соодветен план за третман.
Неплодноста е медицински термин кој се користи за да ја опише неможноста на двојката да постигне бременост и да ја донесе до завршување, иако се обидуваат со редовни сексуални односи без контрацепција. Неплодноста може да биде резултат на различни фактори кај еден или двајцата партнери.

Како да се препознае неплодноста
Време на обиди: Ако двојката се обидува да постигне бременост без успех по една година редовни сексуални односи, тоа може да биде знак на неплодност. Кај жени над 35 години, периодот за обиди се намалува на шест месеци.
Менструални проблеми: Кај жените, неправилни менструални циклуси, недостиг на менструација или болки при менструација можат да укажуваат на проблеми со овулацијата или хормонски нарушувања.
Медицински историја: Историјата на гинеколошки заболувања, хируршки интервенции, сексуално преносливи инфекции или други медицински состојби можат да влијаат на плодноста.
Здравствени проблеми кај мажи: Кај мажи, неплодноста може да биде предизвикана од ниска концентрација на сперма, лоша мобилност на сперматозоидите или структурни проблеми. Неплодноста може да се детектира со анализа на сперма.
Клинички симптоми: Кај мажи, проблеми како што се болка во тестисите, оток или промени во структурата можат да укажуваат на проблеми со плодноста. Кај жени, знаци на хормонски нерамнотежи како што се акни, прекумерно растење на косата или проблеми со тежината можат да бидат индикатори.

Следни чекори
Ако се забележат некои од овие знаци, важно е да се консултира медицинско лице. Специјалисти за плодност можат да направат комплетна проценка на здравствената состојба на двојката и да предложат соодветни третмани или методи за помош. Дијагностичките тестови можат да вклучуваат:
Хормонски тестови
Ултразвук
Анализа на сперма
Лапароскопија или хистероскопија за испитување на внатрешните органи
Правилната дијагноза и третман можат да помогнат да се пронајдат и решат потенцијалните проблеми кои влијаат на плодноста.

Демографско соочување со неплодноста во Европа
Мографската слика на неплодност во Европа е комплексна и варира меѓу различни земји и региони. Неплодноста има важни демографски и социјални последици и често е поврзана со промените во образованието, економијата и културните трендови. Еве неколку клучни аспекти на демографијата на неплодноста во Европа:

1. Општа стапка на неплодност
Стапка на неплодност: Во Европа, процените на стапките на неплодност се различни, но генерално се движат околу 10-15% од двојките во репродуктивна возраст. Овие проценти се слични на глобалната просечна стапка.

2. Фактори кои влијаат на неплодноста
Возраст на жените: Стапките на неплодност се повисоки кај жени над 35 години, поради намалување на квалитетот на јајце клетките и зголемување на ризикот од хормонски нарушувања. Во Европа, просечниот возраст на прво раѓање на дете се зголемува, што придонесува за зголемена неплодност.
Здравствени фактори: Неплодноста може да биде предизвикана од здравствени состојби како што се полицистични јајчници, ендометриоза и сексуално преносливи инфекции. Различни региони во Европа имаат различни нивоа на здравствени услуги и свест за овие состојби.

3. Психолошки и социјални аспекти
Социјален притисок: Во некои европски земји, постои социјален и културен притисок да се имаат деца, што може да ги комплицира емоционалните и психолошките аспекти на неплодноста.
Психолошка поддршка: Достапноста на психолошка и емоционална поддршка за двојките кои се соочуваат со неплодноста може да се разликува меѓу различни европски земји.

4. Достапност на третмани
Ин витро фертилизација (IVF): Европските земји имаат различни политики и финансиски поддршки за IVF и други третмани за неплодност. Некои земји, како што се Велика Британија и Шведска, имаат добро развиени програми за помош на двојките со неплодност, додека во други земји пристапот може да биде ограничен.
Законодавство: Регулацијата на донорството на јајце клетки и сперма, како и пристапот до различни методи на репродуктивна медицина може да варира значително помеѓу европските земји.

5. Демографски ефекти
Намалување на раѓањата: Неплодноста може да придонесе за пониски стапки на раѓања, што може да доведе до стареење на населението и демографска нерамнотежа. Овој тренд е особено изразен во земји со ниски стапки на наталитет.
Миграција: Миграцијата може да има двојни ефекти на демографијата на неплодноста. На пример, мигрантите можат да имаат различни стапки на неплодност и раѓање од локалното население, што може да влијае на вкупните демографски трендови.

6. Примери на земји
Шведска и Данска: Овие земји имаат добро развиени програми за репродуктивна медицина и голема свест за неплодноста, со широк достап до третмани и психолошка поддршка.
Јужна Европа: Земји како Шпанија и Италија може да имаат проблеми со достапноста на третмани за неплодност и социјални предизвици поврзани со стареењето на населението.

Заклучок
Неплодноста во Европа има значителни демографски, социјални и економски последици. Различните земји имаат различен пристап до третмани и поддршка за неплодност, што влијае на стапките на раѓања и демографската структура. Потребна е интегрирана политика и поддршка за да се справи со предизвиците и последиците на неплодноста.
Во услови на се поголем број двојки кои се соочуваат со проблеми со плодноста, клучно е подигањето на свеста и навременото делување. Едукацијата за факторите што влијаат врз репродуктивното здравје, превенцијата и редовните прегледи можат да помогнат во рано откривање и третман на потенцијалните проблеми. Отворениот разговор за овие теми е првиот чекор кон поголема поддршка и разбирање.
Покрај медицинската интервенција, неплодноста бара и емоционална стабилност и поддршка. Чувството на вина, срам или изолација е честа појава кај двојките што се соочуваат со вакви предизвици. Затоа е важно во процесот да се вклучат и психолози, советници или групи за поддршка кои можат да помогнат во надминување на стресот и емоционалниот товар.
И конечно, справувањето со неплодноста бара интегриран пристап – медицински, психолошки, но и општествен. Потребна е континуирана работа на подобрување на пристапот до репродуктивни третмани, ослободување од табу темите и создавање услови за еднакви шанси за родителство за сите кои се соочуваат со овој предизвик.
Во иднина, со напредокот на медицината и технологијата, сè повеќе двојки ќе имаат можност да го остварат своето право на родителство, дури и во најсложените случаи на неплодност. Генетските тестови, иновациите во ин витро процедурите и појавата на нови методи за поддржана репродукција претставуваат надеж за идните генерации.
Сепак, неплодноста не смее да се гледа само како медицински предизвик, туку и како општествена реалност што бара емпатија, информираност и колективна поддршка. Отворената комуникација, елиминирањето на стигмата и достапноста на третмани ќе бидат клучни во создавање порамноправно и посовесно општество каде секој има шанса да стане родител.

 

Пишува
Д-р Тихомир Златановски
Специјалист по гинекологија и акушерство