Што е остеопороза?

|

Иво Доневски
Спец. ортопед суб. трауматолог



Што е остеопороза?

Остеопорозата е состојба која влијае на коските. Нејзиното име потекнува од латинскиот збор за „порозни коски“.

Внатрешноста на здравата коска има мали простори, како саќе. Остеопорозата ја зголемува големината на овие простори, предизвикувајќи коската да ја изгуби силата и густината. Покрај тоа, надворешната страна на коската станува сè послаба и потенка.

Остеопорозата може да се појави кај луѓе од која било возраст, но почеста е кај постари возрасни лица, особено кај жени. Повеќе од 53 милиони луѓе во Соединетите Американски Држави или имаат остеопороза или се изложени на висок ризик од ова заболување.

Луѓето со остеопороза се изложени на висок ризик од фрактури или кршење на коските, додека прават рутински активности како стоење или одење.

Најчесто погодени коски се ребрата, колковите и коските на зглобовите и ʼрбетот.



Симптоми на остеопороза

Раните фази на остеопороза не предизвикуваат никакви симптоми или знаци на предупредување. Во повеќето случаи, луѓето со остеопороза не знаат дека ја имаат оваа состојба сè додека не добијат фрактура.

Некои од симптомите кои ѝ претходат се:

• непцата што се повлекуваат;


• ослабена јачина на зафат;


• слаби и кршливи нокти.

Ако немате симптоми, но имате семејна историја на остеопороза, разговорот со вашиот лекар може да ви помогне да го процените ризикот.



Тешка остеопороза

Без соодветен третман, остеопорозата може да се влоши. Бидејќи коските стануваат сè потенки и слаби, ризикот од фрактура се зголемува.

Симптомите на тешка остеопороза може да вклучуваат фрактура од пад, па дури и од силно кивање или кашлица. Тие, исто така, можат да вклучуваат болка во грбот или вратот или губење на висината.

Болки во грбот или вратот или губење на висината може да бидат предизвикани од фрактура на компресија. Ова е пауза во еден од пршлените

на вратот или грбот, кој е толку слаб што се крши под нормален притисок во ʼрбетот.

Ако имате фрактура од остеопороза, времето на  заздравување ќе зависи од многу фактори. Тие се:  каде е фрактурата, колку е тешка, како и вашата возраст и здравствена историја.

Причини за остеопороза

Можните причини за остеопороза вклучуваат одредени медицински состојби како што с хипертироидизам. Тие, исто така, вклучуваат употреба на одредени лекови.

Примери за овие лекови вклучуваат долгорочни орални или инјектирани кортикостероиди, како што се преднизон или кортизон.



Ризик-фактори од остеопороза

Возраст

Најголемиот ризик-фактор за остеопороза е возраста. Во текот на вашиот живот вашето тело ја распаѓа старата коска и расте нова коска.

Меѓутоа, кога сте во 30-тите години, вашето тело почнува побрзо да ја распаѓа коската отколку што е во состојба да ја замени. Ова води до коска која е помалку густа и кревка, а со тоа и повеќе склона кон кршење.

Менопауза

Менопаузата е уште еден примарен ризик-фактор, кој се јавува кај жени на возраст од 45 до 55 години. Поради промената на нивото на хормоните поврзани со неа, менопаузата може да предизвика телото на жената да изгуби коска уште побрзо.

Мажите продолжуваат да губат коски на оваа возраст, но со побавна стапка отколку жените. Сепак, кога ќе достигнат возраст од 65 до 70 години, жените и мажите обично губат коска со иста брзина.

Други ризик-фактори за остеопороза вклучуваат:

• женски пол;


• семејна историја на остеопороза;


• лоша исхрана;


• физичка неактивност;


• пушење;


• мала телесна тежина;


• рамка со мали коски.

Можете да контролирате некои од овие ризик-фактори  за остеопороза, како што се лошата исхрана и неактивноста. На пример, можете да ја подобрите вашата исхрана и да започнете програма за вежбање што може да биде од корист за вашето здравје на коските. Сепак, не можете да контролирате други ризик-фактори, како што се вашата возраст или пол.

Сенилна остеопороза

Можеби сте чуле за сенилна остеопороза. Ова не е посебен вид – тоа е едноставно остеопороза  предизвикана од стареење кога се исклучени други можни секундарни причини.

Како што споменавме претходно, возраста е примарен ризик-фактор за остеопороза. Доколку не се направат соодветни напори за превенција или третман, зголемувањето на распаѓањето на коските во вашето тело може да доведе до ослабени коски и остеопороза.

Според глобалната статистика на Меѓународната фондација за остеопороза, околу една десеттина од жените на возраст од 60 години имаат остеопороза, додека, пак,  е присутна  кај две петтини од жените на возраст од 80 години.

Тест за коскена густина за дијагноза

За да проверите дали имате остеопороза, вашиот лекар ќе ја прегледа вашата медицинска историја и ќе направи физички преглед. Исто така, може да се извршат тестови на вашата крв и урина за да се проверат состојби што можат да предизвикаат губење на коските.

Ако вашиот лекар мисли дека имате остеопороза или дека ризикувате да ја развиете, тој веројатно ќе ви предложи тест за коскена густина. Овој тест се нарекува коскена дензитометрија или двојно-енергетска апсорптиометрија (DEXA). Со помош на Х-зраци се мери густината на коските на зглобовите, колковите или ʼрбетот. Ова се трите области со најголем ризик од остеопороза. Овој безболен тест може да трае од 10 до 30 минути.

Третман на остеопороза

Ако вашето тестирање покаже дека имате остеопороза, вашиот лекар ќе работи со вас за да креирате план за лекување. Ќе ви препише соодветна, симптоматска терапија, ќе ве упати да правите вежби за остеопороза, диететски режим и внес на повеќе витамини и минерали – сето тоа  е дел од конзервативниот третман. Доколку настане фрактура, според нејзината природа лекарот ќе констатира дали е потребна операција.

За детално читање на овој текст, погледнете на 14-15 стр. во електронското издание на BETTY магазин (НОЕМВРИ 2020).