Дискус хернија – Кога столбот на телото ќе попушти

|

Иво Доневски
спец. ортопед суб. траумоталог



Интервертебрална хернија е состојба која се јавува како резултат на преоптоварување на пулпалното јадро низ анулусот на фиброзниот прстен. Интервертебралниот диск ги дели прeшлените во човечкиот ʼрбетен столб. Неговата функција е да обезбеди амортизација на вертебралните движења.

Структура на дискот: дискот се состои од пулпарно јадро и фиброзен прстен. Фиброзниот прстен делумно е фиксиран на телата на прешлените што се наоѓаат во близина, делумно е фиксиран на интервертебралните лигаменти што лежат во близина. Во слободните делови на фиброзниот прстен понекогаш се појавува истегнување, и како резултат на тоа, поради преголем товар, јадрото го разрушува фиброзниот прстен и се формира интервертебрална хернија.

Ова се смета за една од најчестите причини за болка во грбот. Интервертебрална хернија најчесто се јавува кај луѓето поради недоволна оптовареност на мускулатурата на ʼрбетниот столб или  поради премногу силен физички напор, а, исто така, и поради промени во возраста. Значи, хернија на интервертебралниот диск е болест на луѓе кои водат постојан седентарен животен стил или премногу често креваат тешки товари.

Најчесто, интервертебралната хернија се јавува во лумбосакралниот ʼрбет. Во поретки случаи, хернија на интервертебралниот диск се јавува во цервикалниот ʼрбет, случаите на појава на хернија во торакалниот дел се многу ретки.

Симптоми на интервертебрална хернија

Хернија на интервертебралниот диск е една од најтешките манифестации на остеохондроза. Кога се оштетува прстенот на дискот се овозможува простор од кој може да продре мекото јадро и да навлезе во ʼрбетниот канал каде што се наоѓа ʼрбетниот мозок. Поради оваа патологија се јавува компресија на ʼрбетниот мозок или на нервниот корен. Во овој случај, пациентот манифестира синдром на радикуларна болка, која е придружена со пареза или парализа на нозете и нарушена чувствителност. Околу една петтина од пациентите со интервертебрална хернија имаат потреба од хируршки третман на болеста.

Ако има промени од дегенеративната природа на интервертебралниот диск во лумбосакралната регија, се појавуваат одредени симптоми. Во областа на погодениот диск се појавува силна  болка која при вежбање станува посилна. Болката често проградира  во задниот дел од бутот и долниот дел на ногата од страната на лезијата. Пациентот има  чувство на пецкање, како и вкочанетост, затегнатост и чувство на триење,  во областа на инервација на погодените нервни влакна периодично се појавува чувство на слабост во нозете и нивната чувствителност е нарушена. Во процесот на развој на болеста кај луѓето може да бидат нарушени функциите на карличните органи, како резултат на што може да се појават проблеми со дефекација, мокрење и потенција. Во перианогениталната  регија  се манифестира со чувство на трнење. Во присуство на промени од дегенеративна природа во цервикалниот ʼрбет, болката проградира во раката и рамото. Пациентот може периодично да пројавува вртоглавица и покачен крвен притисок. Честопати, истовремено се забележуваат главоболка, вртоглавица и висок крвен притисок, додека овие симптоми се придружени и со вкочанетост и трнење на прстите.

Во присуство на промени од дегенеративна природа во торакалниот ʼрбет, пациентот  чувствува постојана болка во локацијата на хернијата за време на работа во неправилна позиција на телото. Честопати болката во торакалниот ʼрбет е комбинирана со кифосколиоза или сколиоза.

Дијагноза

Најкористениот дијагностички метод за оваа патологија на ʼрбетот е магнетната резонанца (МРИ). Исто така, за да се добијат попречни слики на ʼрбетниот канал, се користи компјутерска томографија (КТ). Методот на Х-зраци во овој случај се применува  да се исклучи присуството на фрактури, тумори или заразни болести. Врз основа на резултатите од прегледот, лекарот пропишува оптимална терапија. Најтемелното испитување мора да го извршат оние пациенти кои се жалат на болки во грбот што се појaвуваат во следниве околности и ги исполнуваат следниве карактеристики:

• неодамнешни забележителни повреди на грбот;


• покачена телесна температура;


• појава на болка која не е поврзана со движење;


• болката наликува на електрични удари;


• болки манифестирани во задниот дел проградираат во  нозете, желудникот, гениталиите;


• болката во грбот остро се манифестира после јадење, за време на сексуален однос и за време на користење тоалет;


• во присуство на постојана болка во грбот и појава на проблеми со менструалниот циклус;


• во лежечка положба болката е поинтензивна, при одење малку се смирува;


• болката секој ден се интензивира;


• пациентот чувствува слабост во нозете, при одење ова чувство станува поизразено.

Терапија

Честопати сите симптоми на интервертебрална хернија исчезнуваат самостојно околу шест недели откако ќе се појават. По ова, пациентот е во состојба на ремисија. Хируршка интервенција се користи исклучиво како последно средство, односно ако сите методи на конзервативна терапија биле неефективни, а синдромот на болка не може да се отстрани.

Исто така, важно е пациентот да добие физикална терапија: за пациенти со интервертебрална хернија развиен е посебен комплекс на нежни вежби.

Дискус хернија се третира, пред сè, со конзервативни терапии. Значи, третманот на интервертебрална хернија вклучува употреба на антиинфламаторни нестероидни лекови. За некои пациенти локалните кортикостероиди може да бидат ефективни. Најчеста терапија која се  пропишува е  земање диклофенак, индометацин, ибупрофен. Сепак, треба да се има предвид дека кај пациентите кои страдаат од заболувања на гастроинтестиналниот тракт треба да се  препишат овие лекови многу внимателно. Времетраењето на употребата на лекови од оваа група директно зависи од тоа колку е сериозен синдромот на болка кај пациентот. Со цел да се елиминира акутната болка, може да се препишат антиинфламаторни лекови во форма на гелови и масти. Сепак, тие не секогаш можат да станат целосна замена за таблетите.

Во некои случаи може да  се препише блокада кај пациенти со хернирани дискови за третирање  силна болка. За нејзино спроведување се користат раствори на лидокаин, новокаин или други аналгетици кои  се инјектираат во ткивото што се наоѓа веднаш до интервертебралната хернија.

Важно е да се земе предвид дека во првите денови на влошување на болеста, во никој случај не треба да се  прави масажа. Ова може да предизвика нестабилност на ʼрбетот и да ја влоши состојбата на пациентот. Масажата и физичките процедури најмногу ќе влијаат на состојбата на пациентот доколку се користат приближно 4-6 недели по формирањето на хернија, односно во периодот на заздравување.

Околу шестата недела започнува периодот на доцно заздравување на пациентот. Оштетениот интервертебрален диск почнува да се лекува, ʼрбетот станува постабилен. Во овој период, околу шест месеци, треба да се исклучи целосно тешка физичка активност, да се применуваат периодични курсеви за масажа и физички процедури.

Хируршка интервенција е пропишана во присуство на невролошки нарушувања, како и болка  отпорна на лекови и методи што се користат при конзервативен третман.

Претходно, хируршки третман на интервертебрална хернија беше спроведен со употреба на ламинектомија. Денес, преку употреба на хируршки микроскоп можно е значително да се намали траумата што е неопходна за пристап до ткивата. Поради можноста за употреба на микрохируршки метод, хернијата може да се отстрани преку значително помал прозорец на трепанација. Исто така,  можно е да се отстрани хернијална испакнатост со помош на ендоскоп.

Микродисектомија, т.е. микрохируршко отстранување на хернија е особено ефикасен начин да се ослободите од интервертебрална хернија. Како значајни предности на користењето на овој метод се  можноста да се отстрани интервертебралната хернија лоцирана во  кој било дел на ʼрбетниот столб. Операцијата се изведува со употреба на општа анестезија или, пак, локална, во зависност од изборот на лекарот, додека ризикот од компликации е минимален. По таквата операција, пациентот останува во болница од еден ден па сè до една недела, во зависност од избраниот  хируршки метод.

Профилакса на интервертебрална хернија

Во овој случај сите превентивни мерки што се користат за спречување на остеохондрозата се релевантни. Значи, важно е да се посвети посебно внимание на состојбата на мускулниот корсет, кој е одговорен за функционирањето на ʼрбетот.

Товарот на интервертебралните дискови значително се зголемува за време на флексија  на ʼрбетниот столб, односно при свиткување. Затоа, при вршење склонови, неопходно е да се затегне абдоменот, да се затегнат мускулите на задникот и да се затегне грбот. Важно е да се формира правилна постулација: грбот треба да биде исправен при одење, вратот не треба да се влече напред. Задниот дел треба да се држи исправено и во седечка положба, додека нозете треба да го допрат подот. За седечка работа, најдобро е да ги поставите нозете на посебен држач, така што колковите да се наоѓаат на ниво пониско од колената.

Правилното спиење е важно: креветот треба да биде рамен и со умерена тврдина. Најдобрата опција е висококвалитетен ортопедски душек.

Важно е да се спречи појава на вишок телесна тежина, што и придонесува за дополнително оптоварување на ʼрбетот. Здравата исхрана не само што гарантира заштита од дебелина, туку, исто така, придонесува за правилен тек на метаболистички процеси во ʼрбетот. Исхраната треба да содржи многу протеини, како и доволна количина калциум кој ги зајакнува коските. Витаминот Ц помага во зајакнување на тетивите и лигаментите. Со оглед на структурата на централното јадро, кое се состои само од протеински  супстанции, присуството на доволна количина аминокиселини во организмот е многу важно.

За детално читање на овој текст, погледнете на 14-15 стр. во електронското издание на BETTY магазин (АВГУСТ 2020).