ШТО Е АЛЦХАЈМЕРОВА БОЛЕСТ?

Проф. Д-р Сашо Стојчев

Алцхајмеровата болест е најчестиот тип на деменција.
Тоа е прогресивна болест која почнува со благо губење на меморијата и евентуално доведува до губење на способноста да се продолжи разговорот и да се реагира на околината.
Алцхајмеровата болест вклучува делови од мозокот што ги контролираат мислите, меморијата и јазикот. Тоа може сериозно да влијае на способноста на една личност да извршува секојдневни активности.

Кои се предупредувачките знаци на Алцхајмеровата болест?
Алцхајмеровата болест не е нормален дел од стареењето.

Проблемите со меморијата се типично еден од првите предупредувачки знаци за Алцхајмерова болест и сродните болести на деменција.

Покрај проблемите со меморијата, личностите со симптоми на Алцхајмерова болест може да имаат еден или повеќе од следниве симптоми:

• Губење на меморијата, што го нарушува секојдневниот живот, како губење познато место или повторување прашања.


• Проблем со ракување со пари и плаќање сметки.


• Тешкотии при извршување познати задачи дома, на работа или во слободното време.


• Намалена или лоша процена.


• Погрешно сместување на нештата и неможност повторно да ги следите чекорите за да ги пронајдете.


• Промени во расположението, личноста или однесувањето.

Што да направите ако се сомневате на Алцхајмерова болест?
Проверката кај вашиот матичен лекар може да помогне да се утврди дали симптомите што ги доживувате се поврзани со Алцхајмерова болест или со состојби што се поизлечливи, како што се недостиг на некој витамин или несакан ефект од лековите. Раната и точна дијагноза исто така дава можности за вас и вашето семејство да размислите за финансиско планирање, да развиете претходни директиви, да се запишете за клинички испитувања и да ги предвидите потребите од нега.

За да се дијагностицира Алцхајмерова болест, односно деменција, лекарите спроведуваат тестови за да го проценат оштетувањето на меморијата и другите мисловни вештини, да ги проценат функционалните способности и да ги идентификуваат промените во однесувањето. Алцхајмеровата деменција може да се дијагностицира на неколку начини.

За дијагностицирање Алцхајмерова деменција, вашиот матичен лекар ќе ве испрати кај лекар обучен за мозочни заболувања (невролог) или доктор обучен за лекување постари возрасни (геријатар), кој ќе ги прегледа вашите симптоми, медицинската историја, историјата на лекови и ќе интервјуира некој што добро ве познава, како, на пример, близок пријател или член на семејството.

За време на вашиот преглед, вашиот лекар ќе процени:

• Дали имате нарушена меморија или мисловни (когнитивни) вештини,


• Дали покажувате промени во личноста или однесувањето,


• Степенот на вашата меморија, оштетувањето или промените во размислувањето,


• Како вашите проблеми со размислувањето влијаат на вашата способност да функционирате во секојдневниот живот,


• Причината за вашите симптоми.

Како се лекува Алцхајмеровата болест?
Медицинскиот менаџмент може да им го подобри квалитетот на животот на лицата што живеат со Алцхајмерова болест, како и на нивните старатели.

Третманот се однесува на неколку области:

• Помагање на луѓето да го одржат здравјето на мозокот,


• Управување со симптомите на однесување,


• Забавување или одложување на симптомите на болеста.

ВАЖНО:
За Алцхајмеровата болест, од голема важност е да се напомене дека нема соодветна и ефикасна терапија, па поради тоа, превенцијата и факторите на ризик се многу важни. Кога зборуваме за Алцхајмер, генетиката не игра голема улога и е приближно 5 %, сѐ друго е превенција на ризик-факторите.

Главни ризик-фактори се:
Возраст, пол (почесто е кај женскиот пол), дијабетес, исхрана, стрес, сон, физичка неактивност, алкохол и лош начин на живеење. Жените заболуваат двапати повеќе од мажите. Дијабетесот е сѐ почест и е еден од главните фактори на ризик за појава на Алцхајмер. Според некои автори, Алцхајмеровата болест се нарекува и дијабетес тип 3, а најмногу поради сличниот, односно истиот патолошки механизам - инсулинската резистентност. Исхраната е многу голем фактор на ризик, особено индустриски процесираната (наполитанки, бисквити, кечап, сувомесни производи итн).

Стресот исто така е од големо значење. Имено, стресот ги активира симпатикус и стресогените хормони адреналин, норадреналин и кортизол. Нарушувањето на сонот и намалените часови за сон се исто така ризик-фактор за појава на Алцхајмер. За време на спиењето, кое трае од 7 до 8 часа, доаѓа до чистење на мозокот од токсичните материи што се наталожени во текот на денот, а тие се ризик за Алцхајмеровата болест. Физичката активност ги чисти со забрзана циркулација и оксидација исто така токсините во телото. Алкохолот како важен фактор се препорачува да се пие и помалку од дозволеното и умереното, и тоа вино, а никако жестоки пијалаци.

За детално читање на овој текст, погледнете на 24-25 стр. во електронското издание на BETTY магазин (Октомври 2022).