Климатските промени и нивното влијание врз здравјето на човекот: невидлива закана што расте

Во последните децении климатските промени станаа една од најсериозните глобални закани – не само за екосистемите и економијата туку и за човековото здравје. Иако честопати се гледаат како далечна или иднина проблематика, последиците од климатските промени веќе се чувствуваат – и тоа сè почесто, сè поблиску и сè поинтензивно. Сè поголем број научни студии и здравствени институции, вклучително и Светската здравствена организација (СЗО), предупредуваат дека климатските промени се една од најголемите закани за глобалното јавно здравје во 21 век.

1. Температурен стрес и топлотни бранови
Порастот на глобалната температура значи почести и поинтензивни топлотни бранови. Кај многу луѓе – особено постарите, хронично болните и децата – ова води до дехидрација, топлотен удар, влошување на срцеви и белодробни болести, па дури и смрт. Само во Европа последните топлотни бранови однесоа илјадници животи, а се предвидува оваа бројка да расте.

2. Загадување на воздухот и респираторни болести
Порастот на температурите, индустријализацијата и сообраќајниот метеж го зголемуваат нивото на загаденост, особено во урбаните средини. Фини честички, озон на ниско ниво и други загадувачи директно влијаат врз белите дробови, предизвикувајќи астма, ХОББ, бронхитис, па дури и рак на белите дробови. Ова особено ги погодува децата, кои имаат послаб имунитетен систем.
3. Ширење на заразни болести
Климатските промени влијаат врз ширењето на заразни болести преку промени во распространетоста на векторите како комарци и крлежи. Топлото и влажно време го олеснува ширењето на болести како Лајмска болест, Западнонилска треска, денга, маларија, а сè почесто се појавуваат и во региони каде што претходно не постоеле.
4. Безбедност на храната и водата
Поплави, суши и други климатски екстреми влијаат врз земјоделското производство и доведуваат до намалена достапност на свежа и здрава храна. Ова резултира со малнутриција, зголемен ризик од гастроинтестинални заболувања и зголемена зависност од преработена храна со ниска нутритивна вредност. Исто така, загадувањето на водените ресурси поради климатските услови го зголемува ризикот од вирусни и бактериски инфекции.
5. Ментално здравје и климатска анксиозност
Освен физичкото здравје, климатските промени длабоко влијаат и врз менталното здравје. Луѓето кои ги преживуваат поплави, пожари или уништени домови често развиваат посттрауматски стрес, депресија и анксиозност. Многу млади денес се соочуваат со феноменот на „екоанксиозност“, страв од иднината на планетата и беспомошност пред големите еколошки кризи.

Здравствени системи пред нов предизвик
Здравствените институции мора да бидат подготвени да реагираат на овие предизвици преку:
- Развивање стратегии за адаптација и отпорност на здравствениот систем
- Следење и предвидување на климатски поврзани здравствени ризици
- Едукација на јавноста за превенција и самозаштита
- Поттикнување на политики за зелена транзиција и одржлив развој

Заклучок: Време е за акција

Здравјето и животот на идните генерации зависи од нашата способност да ги препознаеме и адресираме климатските закани уште денес.

 

Пишува
Сеида Џигал